Bonanza - żyła złota i strumień goryczy

Bonanza (1959-73)

czas trwania: 14 sezonów, 430 epizodów po ok. 45 min.

pomysł serii: David Dortort

Lata 60. XIX wieku to był burzliwy okres w Stanach Zjednoczonych. Wojna domowa, walki z Indianami, ogarnięte przemocą miasteczka oraz problemy rozwiązywane za pomocą pięści lub broni palnej. Akcja poszczególnych odcinków serialu rozgrywa się najczęściej w miasteczku Virginia City, które powstało na terenach, gdzie odkryto złoża srebra. Bohaterami serialu są mężczyźni należący do rodziny Cartwrightów, posiadających ogromne ranczo zwane Ponderosa. Czasami opuszczają oni to miejsce, np. po to aby kupić bydło, przemierzają pustynne równiny, lasy, wzgórza i rzeki, przeżywają niebezpieczne przygody, walczą z przestępcami, pomagają słabszym, zakochują się w pięknych kobietach lub mieszają się do polityki i cudzych konfliktów.

Tytułowa bonanza to żyła złota - bogactwo, którym dla głównych bohaterów jest ogromne ranczo Ponderosa. Cartwrightowie nie wpuszczają obcych na swoją ziemię, obawiają się, że ta ziemia może być powodem konfliktów. Ben ciężko pracował, by dorobić się takiego majątku, by jego synom niczego nie brakowało. W przeszłości przeżył wiele tragedii, miał trzy żony i każda umarła, z każdego związku ma syna, którego musiał samotnie wychowywać. Jednak udało mu się bardzo dobrze wychować synów. Wiedzą oni, jak należy postępować, bronią słabszych, szanują kobiety, są uczciwi, pracowici i odważni - potrafią sobie radzić w życiu. Często pakują się w tarapaty, ale dzięki szczęściu, sprytowi i inteligencji zawsze wyjdą cało z opresji.

Na Dzikim Zachodzie przeżyją ludzie silni, odważni i wytrwali. Kto pierwszy wyciągnie broń może zostać zabity zgodnie z prawem. Kto zostanie obrażony może wyzwać na pojedynek i zabić, nie ponosząc żadnych konsekwencji. Kto zostanie oskarżony o przestępstwo może stać się ofiarą linczu i bez procesu zostać powieszonym. W serialu regularnie pojawia się postać szeryfa Roya Coffee, który ma za zadanie pilnować porządku, by uczciwi ludzie nie bali się przejść po ulicy. Szeryf nie jest jednak głównym bohaterem, więc jak łatwo można się domyślić w jego pracy wyręczają go Ben, Adam, Hoss i Joe Cartwrightowie. Bronią oni nie tylko swojego terytorium, ale pomagają też innym dobrym ludziom, chociaż nie zawsze wiadomo kto jest dobry, a kto zły.

W serialu nie brak humoru, dobrej akcji, ale też niewinnych ofiar (twórcy nie nadużywają scen typu ratunek w ostatniej chwili). Zdarzają się także filozoficzne teksty w stylu: „Jesteś drzewem, a ja rybą. Zapuściłeś tu korzenie i tu zostaniesz, by pilnować rancza i rodziny, ja muszę płynąć pod prąd, jestem w ciągłym ruchu i nic mnie nie zatrzyma”. Oczywiście nie jest to dosłowny cytat z serialu, ale wiele mówi o fabule i postaciach, gdyż główni bohaterowie są jak drzewa, przez cały czas w jednym miejscu, spotykają na swej drodze ludzi, którzy są w ciągłym ruchu. Chociaż zdarzają się zaskakujące momenty to jedno jest pewne - rodzina Cartwrightów trzyma się zawsze razem i wszelkie konflikty zostaną rozwiązane. Aktorstwo nie zachwyca - z obsady najlepiej wypadli ci, którzy zagrali gościnnie w pojedynczych epizodach.

Do najlepszych odcinków z pierwszych sezonów zaliczyłbym: Wojnę Pajutów (The Paiute War), podejmującą tematykę nienawiści do Indian, Grupę pościgową (The Hanging Posse), podejmującą problematykę linczu, Strumień goryczy (Bitter Water) - opowieść o tym, że źródłem konfliktu nie musi być wielkie ranczo, ale nawet mały skrawek ziemi, Młyn (The Mill) - kameralny epizod, pokazujący, że pomoc sąsiedzka nie zawsze popłaca, Dzień zapłaty (Day of Reckoning) opowiada zaś o tym, że kiedy w sąsiedztwie mieszkają Indianie może dojść do tragedii, natomiast Małpa (The Ape) to opowieść o tym, jak nieświadomie można stać się mordercą i wyrzutkiem z powodu swojej ogromnej siły fizycznej, dużego wzrostu i niewielkiej inteligencji. Wyróżniłbym jeszcze rozgrywający się w Meksyku epizod El Toro Grande, w którym Joe pojedynkuje się na szpady. Z kolei w odcinku Najdroższa Marie (Marie, My Love) występują aż trzy pojedynki (na szpady, pistolety i pięści).

Hoss i Joe mają pecha, gdyż zakochują się w nieuleczalnie chorych kobietach - ten pierwszy w odcinku pt. Przybysze (The Newcomers), ten drugi w Burzy (The Storm). W epizodzie Syn pierworodny (The First Born) okazuje się, że Joe ma przyrodniego brata, a w Aktorce (The Actress) najmłodszy z braci traci głowę dla uroczej i energicznej artystki kabaretowej marzącej o karierze aktorki teatralnej. Należy też wspomnieć o trylogii Lewisa Allena, w której za pomocą retrospekcji opowiedziano o trzech żonach Bena i matkach jego synów. Imiona tych kobiet to Elizabeth, Inger i Marie. W odcinku dotyczącym Marie kobieta nie dowiaduje się, iż jej syn pierworodny żyje - dzięki temu nabiera sensu epizod o przyrodnim bracie Joe'ego, o którym nikt wcześniej nie wiedział. Sporo jest też odcinków, w których Cartwrightowie pomagają bezinteresownie obcym ludziom, np. głuchoniemej kobiecie (Silent Thunder Roberta Altmana), niewidomej 13-letniej dziewczynie (Gabrielle) i ociemniałemu malarzowi (The Artist).