100 najlepszych filmów (edycja 2022; ranking inspirowany głosowaniem „Sight & Sound”)

1 grudnia 2022 roku ogłoszono ranking najlepszych filmów wszech czasów, co stało się tradycją za sprawą magazynu „Sight & Sound”. Ten wydawany przez Brytyjski Instytut Filmowy miesięcznik przyciąga krytyków i reżyserów z całego świata, którzy w ramach edukacji filmowej przedstawiają swoje propozycje najwybitniejszych dzieł kinematografii.

Pierwszy taki ranking został spisany w 1952. Zwyciężył wówczas film uznawany dziś za arcydzieło włoskiego neorealizmu – Złodzieje rowerów (1948, reż. Vittorio De Sica). Co 10 lat głosowanie jest powtarzane, a bierze w nim udział liczna międzynarodowa grupa krytyków filmowych, historyków kina i reżyserów. Pięciokrotnie – w latach 1962-2002 – triumfował Obywatel Kane (1941, reż. Orson Welles), który w 2012 ustąpił miejsca Zawrotowi głowy (1958, reż. Alfred Hitchcock).

Firmowany marką „Sight & Sound” (S&S) ranking najwybitniejszych filmów cieszy się ogromną renomą i ma spory wpływ na kształtowanie gustów kinomanów. Ze względu na ogólnoświatowy zasięg wywołuje też sporo kontrowersji. W najnowszej edycji nieoczekiwanie na pierwsze miejsce wskoczył belgijski arthouse Jeanne Dielman, Bulwar Handlowy, 1080 Bruksela (1975, reż. Chantal Akerman). Trwająca 200 minut produkcja uznawana jest za arcydzieło kina feministycznego, co od razu nasuwa myśl, że kierowano się względami polityczno-ideologicznymi, a nie wartością samego filmu i jego znaczeniem dla historii kina. W głosowaniu wzięło udział ponad 1500 ludzi związanych z branżą, więc warto uszanować taki wybór i spróbować go zrozumieć.

Ranking S&S (do sprawdzenia m.in. pod tym linkiem) to nie tylko idealny pretekst do ciekawej dyskusji, ale też zachęta to tworzenia własnych zestawień najlepszych filmów. Ja swoją listę ułożyłem w serwisie Letterboxd (tutaj link), a w niniejszym poście spisałem ją w tradycyjnej formie – z polskimi tytułami i nazwiskami reżyserów. Jak to zwykle bywa przy układaniu tego typu rankingów, walczyły ze sobą dwie postawy – jedna brała pod uwagę wartość artystyczną filmu, jego ogólną reputację i element oryginalności wyznaczający przełom w kinematografii, zaś druga postawa kierowała się względami osobistymi, wpływem filmu na ukształtowanie gustu piszącego te słowa kinomana. Przy okazji można dodać, że dobrą okazją do zaprezentowania takiego rankingu jest również kolejna – już 127. – rocznica  narodzin kinematografii (symboliczną datą tego wydarzenia jest 28 grudnia 1895 roku).

________________________

1. Siedmiu samurajów (1954; Akira Kurosawa)
2. Szpicel (1962; Jean-Pierre Melville)
3. Pewnego razu na Dzikim Zachodzie (1968; Sergio Leone)
4. Oczy bez twarzy (1960; Georges Franju)
5. Biała gorączka (1949; Raoul Walsh)
6. Cena strachu (1953; Henri-Georges Clouzot)
7. Nie tykać łupu (1954; Jacques Becker)
8. Psychoza (1960; Alfred Hitchcock)
9. Nędzne psy (1971; Sam Peckinpah)
10. Rio Bravo (1959; Howard Hawks)

11. Dotyk zła (1958; Orson Welles)
12. Z (1969; Costa-Gavras)
13. Windą na szafot (1958; Louis Malle)
14. Widmo (1955; Henri-Georges Clouzot)
15. High Sierra (1941; Raoul Walsh)
16. Człowiek z blizną (1932; Howard Hawks)
17. W kręgu zła (1970; Jean-Pierre Melville)
18. Rashomon (1950; Akira Kurosawa)
19. Zarządca Sanshô (1954; Kenji Mizoguchi)
20. Metropolis (1927; Fritz Lang)

21. Dzika banda (1969; Sam Peckinpah)
22. Poszukiwacze (1956; John Ford)
23. Okno na podwórze (1954; Alfred Hitchcock)
24. Podwójne ubezpieczenie (1944; Billy Wilder)
25. Dawno temu w Ameryce (1984; Sergio Leone)
26. Noc myśliwego (1955; Charles Laughton)
27. Skarb Sierra Madre (1948; John Huston)
28. Ojciec chrzestny (1972; Francis Ford Coppola)
29. Lawrence z Arabii (1962; David Lean)
30. Bulwar Zachodzącego Słońca (1950; Billy Wilder)

31. Diabły (1971; Ken Russell)
32. Tam, gdzie rosną poziomki (1957; Ingmar Bergman)
33. Terje Vigen (1917; Victor Sjöström)
34. Pancernik Potiomkin (1925; Siergiej Eisenstein)
35. Komedianci (1945; Marcel Carné)
36. Gorzki ryż (1949; Giuseppe De Santis)
37. Żyć własnym życiem (1962; Jean-Luc Godard)
38. Piknik pod Wiszącą Skałą (1975; Peter Weir)
39. Wśród nocnej ciszy (1978; Tadeusz Chmielewski)
40. Tron we krwi (1957; Akira Kurosawa)

41. Dyliżans (1939; John Ford)
42. Dobry, zły i brzydki (1966; Sergio Leone)
43. Honor samuraja (1969; Hideo Gosha)
44. Kozi róg (1972; Metodi Andonov)
45. Zawrót głowy (1958; Alfred Hitchcock)
46. Pulp Fiction (1994; Quentin Tarantino)
47. Konformista (1970; Bernardo Bertolucci)
48. Umberto D. (1952; Vittorio De Sica)
49. Los człowieka (1959; Siergiej Bondarczuk)
50. Ifigenia (1977; Michael Cacoyannis)

51. Ludzie za mgłą (1938; Marcel Carné)
52. Viridiana (1961; Luis Buñuel)
53. Ran (1985; Akira Kurosawa)
54. Opowieści księżycowe (1953; Kenji Mizoguchi)
55. Skarb rodu Arne (1919; Mauritz Stiller)
56. Kapo (1960; Gillo Pontecorvo)
57. Ścieżki chwały (1957; Stanley Kubrick)
58. Północ, północny zachód (1959; Alfred Hitchcock)
59. Dziecko Rosemary (1968; Roman Polański)
60. Noc żywych trupów (1968; George A. Romero)

61. Uwolnienie (1972; John Boorman)
62. Obywatel Kane (1941; Orson Welles)
63. Złodzieje rowerów (1948; Vittorio De Sica)
64. Ścigany (1947; Raoul Walsh)
65. Dziura (1960; Jacques Becker)
66. Zmęczona śmierć (1921; Fritz Lang)
67. Człowiek, który się śmieje (1928; Paul Leni)
68. Maska szatana (1960; Mario Bava)
69. Boję się (1977; Damiano Damiani)
70. Wstręt (1965; Roman Polański)

71. Egzorcysta (1973; William Friedkin)
72. Dersu Uzała (1975; Akira Kurosawa)
73. Rzym, miasto otwarte (1945; Roberto Rossellini)
74. Asfaltowa dżungla (1950; John Huston)
75. Tak tu cicho o zmierzchu (1972; Stanisław Rostocki)
76. Fitzcarraldo (1982; Werner Herzog)
77. Lampart (1963; Luchino Visconti)
78. Szacowni nieboszczycy (1976; Francesco Rosi)
79. Ptak o kryształowym upierzeniu (1970; Dario Argento)
80. Wierna rzeka (1987; Tadeusz Chmielewski)

81. Zdarzenie w Ox-Bow (1942; William A. Wellman)
82. Ostatni pociąg z Gun Hill (1959; John Sturges)
83. Casablanca (1942; Michael Curtiz)
84. Źródło (1960; Ingmar Bergman)
85. Ukryta forteca (1958; Akira Kurosawa)
86. Kula dla generała (1966; Damiano Damiani)
87. Potop (1974; Jerzy Hoffman)
88. Braveheart - Waleczne serce (1995; Mel Gibson)
89. Dwunastu gniewnych ludzi (1957; Sidney Lumet)
90. Dworzec centralny (1958; Jusuf Szahin)

91. Nie torturuj kaczuszki (1972; Lucio Fulci)
92. Drapieżcy (1999; Antonia Bird)
93. Wejście smoka (1973; Robert Clouse)
94. Wybuch (1981; Brian De Palma)
95. Coś (1982; John Carpenter)
96. Mucha (1986; David Cronenberg)
97. Królowa Margot (1994; Patrice Chéreau)
98. Baza ludzi umarłych (1959; Czeslaw Petelski)
99. Lew pustyni (1980; Moustapha Akkad)
100. Biały pies (1982; Samuel Fuller)