Aktorki z dawnych lat

Subiektywny przegląd gwiazd starego kina. Nie ukrywam, że w wyborze aktorek uroda miała znaczenie, gdyż styl aktorstwa przez lata się zmieniał i trudno mi go oceniać. Bez wątpienia jednak wymienione tu aktorki posiadały oprócz urody także nieprzeciętny talent i osobowość oraz ekranową charyzmę, która sprawiała, że trudno było oderwać od nich wzrok, zaś pozostali aktorzy usuwali się w cień. Oglądając stare filmy można poznać wiele pięknych, eleganckich, uroczych i wytwornych dam, więc jest z czego wybierać. Ja wybrałem około 30 aktorek, z których znaczna większość jest idealnym dowodem na to, że talent i uroda czasem idą w parze. Kolejność alfabetyczna.

JEAN ARTHUR

Znana ze swojego chropawego głosu aktorka, która po przefarbowaniu ciemnych włosów stała się blondynką. Ulubiona aktorka Franka Capry, zagrała w jego trzech filmach: Pan z milionami, Cieszmy się życiem i Pan Smith jedzie do Waszyngtonu. Debiutowała jeszcze w epoce kina niemego - u Johna Forda w Cameo Kirby. Po latach ponownie u Forda w komedii kryminalnej Całe miasto o tym mówi, lecz największą popularność zyskała występując we wspomnianych komediach Capry, najpierw u boku Gary'ego Coopera, potem Jamesa Stewarta. Udane były też jej role w westernach - wcieliła się w postać Calamity Jane w Niezwyciężonym Billu, potem zagrała nieustępliwą pionierkę w Arizonie, a kilkanaście lat później żonę farmera w Jeźdźcu znikąd. Także u boku Johna Wayne'a w westernowej komedii Dama ryzykuje. Jedyną nominację do Oscara otrzymała za rolę w komedii Wesoły sublokator. Wystąpiła również u Howarda Hawksa w melodramacie Tylko aniołowie mają skrzydła i Billy'ego Wildera w komedii romantycznej Sprawa zagraniczna.

---> Cieszmy się życiem

LAUREN BACALL

Sprawiająca wrażenie chłodnej i niedostępnej, aktorka zadebiutowała u boku Humphreya Bogarta w adaptacji powieści Ernesta Hemingwaya Mieć i nie mieć. Rok później Bogart był już jej mężem, po czym oboje stworzyli świetne kreacje w kolejnym filmie Howarda Hawksa Wielki sen, tym razem według powieści Raymonda Chandlera. To nie ostatni raz, gdy wystąpili razem na ekranie, lecz te dwa dzieła należą do najlepszych w karierach obojga małżonków. Lauren Bacall nie była aktorką zbyt docenianą przez krytyków, a na pierwszy Złoty Glob i pierwszą nominację do Oscara musiała czekać aż do 73-ego roku życia, zaś 12 lat później dostała Oscara za całokształt twórczości. Inne ciekawsze filmy, w jakich można ją zobaczyć to: Key Largo, Jak poślubić milionera, Pisane na wietrze, Samotna dziewczyna i seks, Morderstwo w Orient Ekspresie, Rewolwerowiec (gdzie ostatnią rolę zagrał John Wayne).

---> Bright Leaf. Tytoń, Mieć i nie mieć, Rewolwerowiec, Wielki sen

CARROLL BAKER

Aktorka z Pensylwanii, w której żyłach płynie krew polska i irlandzka. Utalentowana absolwentka Actors Studio, podobnie jak James Dean aktorskie wychowanie zawdzięcza Elii Kazanowi. Swoje jedyne nominacje do Oscara i BAFTA otrzymała za rolę w jego filmie Baby Doll wg scenariusza Tennessee Williamsa. Mniej więcej w tym samym czasie zagrała u boku Jamesa Deana w Olbrzymie. Była w nim córką Elizabeth Taylor, która, co ciekawe, jest od niej o rok młodsza. Pamiętne są jej role z westernów: pacyfistycznego Białego kanionu, historycznego Jak zdobyto Dziki Zachód i elegijnej Jesieni Czejenów. Ponadto rola świętej Weroniki w biblijnym widowisku Największa historia, jaką kiedykolwiek opowiedziano i kreacja Jean Harlow w biograficznym filmie poświęconym tej platynowej blondynce, gwieździe kina lat 30-tych. W następnych latach grała w Europie, najczęściej we Włoszech (m.in. Harem, Słodkie ciało Debory), kilkakrotnie u reżysera Umberto Lenziego (Orgasmo, Tak słodko i przewrotnie, Paranoja, Nóż z lodu). Poza tym, rola w hiszpańskim horrorze Czwarta pani Anderson i brytyjsko-hiszpańskim westernie Kapitan Apache.

---> Baby Doll, Carroll Baker, Biały kanion, Jak zdobyto Dziki Zachód, Jesień Czejenów, Olbrzym

ANNE BAXTER

Debiut filmowy w westernie 20 Mule Team. Już w pierwszej dekadzie kariery zdobyła Nagrodę Akademii za drugoplanową kreację w dramacie Ostrze brzytwy. Wystąpiła u Orsona Wellesa we Wspaniałości Ambersonów, Billy'ego Wildera w Pięciu grobach na drodze do Kairu, Josepha Mankiewicza we Wszystko o Ewie, Fritza Langa w Błękitnej gardenii, Alfreda Hitchcocka w Wyznaję. Także rola żony upartego faraona Ramzesa w widowisku biblijnym Dziesięcioro przykazań. Grała w filmach wojennych (Zanurzenie alarmowe, Pięciu zuchów), westernach (Droga do Yellow Sky, Niebezpieczne trio, Cimarron), także w dramatach, komediach i kryminałach.

 ---> Wspaniałość Ambersonów, Wszystko o Ewie, Wyznaję

INGRID BERGMAN

Po zagraniu w kilku filmach w swojej rodzinnej Szwecji (np. Intermezzo) stała się pierwszoplanową hollywoodzką gwiazdą, nagrodzoną trzema Oscarami (za role w filmach Gasnący płomień, Anastazja i Morderstwo w Orient Ekspresie). Najważniejszym filmem w jej karierze okazał się melodramat Casablanca, gdzie stworzyła pamiętny duet z Humphreyem Bogartem. Wystąpiła w trzech filmach Alfreda Hitchcocka, z których najlepszy to Osławiona, gdzie zagrała u boku Cary'ego Granta (potem raz jeszcze wystąpiła z Grantem - w komedii Indiscreet). Ze słynnym szwedzkim reżyserem, Ingmarem Bergmanem, z którym nie była spokrewniona, współpracowała dopiero pod koniec kariery - przy filmie Jesienna sonata. Zagrała w nim, podobnie jak w swoim pierwszym ważnym filmie, Intermezzo - postać pianistki. Oprócz Szwecji i USA zdarzało jej się grać także we Włoszech (5 filmów Roberta Rosselliniego z pierwszej połowy lat 50-tych), we Francji (Helena i mężczyźni), w Wielkiej Brytanii (Morderstwo w Orient Ekspresie), w Niemczech (Jesienna sonata). W latach 40-tych grała Joannę d'Arc w sztuce Maxwella Andersona wystawionej na Broadwayu, potem także w wersji filmowej, która jednak nie odniosła sukcesu. Stała się bohaterką skandalu, gdy rozwiodła się po 13 latach małżeństwa, a potem poślubiła włoskiego reżysera Roberta Rosselliniego i przeniosła się do Włoch. Z tego związku urodziła się Isabella Rossellini, która, podobnie jak matka, została aktorką.

---> Casablanca, Osławiona, Urzeczona

 CLAUDIA CARDINALE

Urodzona w Tunezji piękna Włoszka o międzynarodowej sławie. Zadebiutowała bardzo skromnie - w roli służącej w arabskojęzycznej koprodukcji francusko-tunezyjskiej pt. Goha. Grała w filmach włoskich, francuskich i anglojęzycznych. Ciekawa rola w filmie przygodowym Cartouche-zbójca, gdzie u boku Jean-Paula Belmondo zagrała postać osoby 'wyjętej spod prawa', której jednak trudno nie lubić. Świetnie wypadła w westernach, z których najlepszy to Pewnego razu na Dzikim Zachodzie. Zagrała w nim kobietę, która w rytm muzyki Ennia Morricone przybywa do Ameryki, gdzie poznaje brutalne prawa Dzikiego Zachodu. Aktorka udowodniła, że aby zostać międzynarodową gwiazdą nie trzeba podbijać Hollywoodu -  występowała niemal wyłącznie w filmach europejskich, w Ameryce tylko okazjonalnie u boku gwiazd. Z jej filmów amerykańskich na wyróżnienie zasługuje przede wszystkim ciekawy western Zawodowcy, gdzie zagrała postać mężatki, która ucieka z kochankiem-rewolucjonistą. Aby zagrać epizodyczną rolę księżniczki w amerykańskiej komedii Różowa pantera nie musiała opuszczać swojego kraju, gdyż film kręcono we Włoszech. Wystąpiła w roli hrabiny w niezbyt udanym filmie Skolimowskiego pt. Przygody Gerarda. Ma też na koncie role w ambitnych filmach, m.in. u Viscontiego. Ten reżyser najpierw dał jej małą rolę w filmie Rocco i jego bracia, szybko jednak zauważył, że aktorka jest stworzona do głównych ról. Jedną z najlepszych kreacji stworzyła w mafijnym dramacie Dzień puszczyka, za który otrzymała Dawida Donatella, czyli włoskiego odpowiednika Oscara. Kolejnego dostała za żywiołową kreację u boku Alberta Sordi w komediodramacie Włoch szuka żony.

---> Dzień puszczyka, Fitzcarraldo, Lampart, Pewnego razu na Dzikim Zachodzie, Zawodowcy, Rocco i jego bracia

LINDA DARNELL

Ładna brunetka, ozdoba hollywoodzkich filmów z lat 40-tych. Pierwsza ważna rola w czarno-białym filmie przygodowym Znak Zorro. Zagrała w nim postać sympatycznej dziewczyny o imieniu Lolita. Wyróżniała się efektowną urodą, przez co obsadzana w egzotycznych rolach, takich jak w filmach Krew na piasku, Anna i król Syjamu. Wystąpiła w dwóch ambitnych westernach biograficznych Buffalo Bill i Miasto bezprawia oraz w komedii Zdarzyło się jutro. W adaptacji powieści Czechowa Summer Storm wcieliła się w postać Rosjanki. Pojawiała się również w mrocznych opowieściach kryminalnych, takich jak Upadły anioł i Hangover Square. Jedną z najciekawszych ról zagrała w dramacie kostiumowym Wieczna Amber, rozgrywającym się w XVII-wiecznej Anglii. Inne ciekawsze filmy z jej udziałem to dramaty Mury Jerycha, List do trzech żon i Bez wyjścia, filmy noir Trzynasty list i Noc bez snu, thrillery Druga szansa i Godzina Zero, a także filmy włoskie Kobiety wyklęte i Ostatnie pięć minut.

---> Miasto bezprawia, Znak Zorro

BETTE DAVIS

Niepokorna aktorka wielokrotnie zawieszana w pracy za odmowę przyjęcia roli. Zaciekle walczyła o ambitne, a nawet kontrowersyjne role, sprzeciwiając się decyzjom Warner Brothers. Grała intrygantki, kusicielki i znerwicowane stare panny, kobiety szalone, ale i pełne poświęcenia. W swoich czasach była jedną z najwybitniejszych aktorek Hollywood. W ciągu niespełna 30 lat kariery zdobyła 11 nominacji do Oscara i dwie statuetki - za Kusicielkę i Jezebel. Nie była uważana za aktorkę charyzmatyczną, ale te braki nadrabiała talentem i mistrzowskim warsztatem. Najwybitniejsze kreacje stworzyła w filmach Williama Wylera: Jezebel, List i Lisie gniazdo. Jej talent doceniono także w Europie - wyróżniono ją Pucharem Volpiego w Wenecji za role w Kidzie Galahadzie i Fordanserkach oraz nagrodą w Cannes za kreację we Wszystko o Ewie. Do końca życia występowała w filmach, ale jej ostatnia wybitna kreacja pochodzi z intrygującego dreszczowca z lat 60. Co się zdarzyło Baby Jane?

---> Wszystko o Ewie

OLIVIA DE HAVILLAND

Urodzona w Tokio aktorka z dużymi ambicjami. Można wyróżnić dwa okresy jej kariery aktorskiej. Pierwszy to lata 30., kiedy to była ozdobą filmów przygodowych z Errolem Flynnem, tj. Kapitan Blood, Szarża lekkiej brygady i Przygody Robin Hooda. Jej pierwsza ambitna rola to Melania Hamilton w słynnym melodramacie Przeminęło z wiatrem. W latach późniejszych bardzo starannie wybierała role, na co nie można było sobie pozwolić, gdyż kontrakt podpisany z wytwórnią Warner Bros. nie dawał jej żadnego wyboru. Sprawa skończyła się w sądzie i sąd przyznał rację aktorce. Jej upór i determinacja przyniosły oczekiwany efekt. W latach 1946-49 stworzyła 4 wybitne kreacje, zdobywając dwa Oscary. Zagrała odważną rolę umysłowo chorej kobiety w Siedlisku węży oraz m.in. przekonująco odegrała postacie sióstr-bliźniaczek w stylowym filmie noir Mroczne zwierciadło. W następnej dekadzie wcieliła się m.in. w tytułową tajemniczą postać w adaptacji powieści Daphne Du Maurier Moja kuzynka Rachela.

---> Kapitan Blood, Mroczne zwierciadło, Przeminęło z wiatrem, Przygody Robin Hooda, Umarli w butach

MYLENE DEMONGEOT

Zwróciła uwagę we francuskiej ekranizacji amerykańskiej sztuki Czarownice z Salem (wg Arthura Millera) i amerykańskiej adaptacji francuskiej literatury Witaj smutku (wg Francoise Sagan). Grała w filmach włoskich (np. Noc brawury, Miłość w Rzymie), ale jedna z jej najlepszych ról pochodzi z adaptacji Trzech muszkieterów (świetna kreacja złej hrabiny de Winter). U boku gwiazdora francuskiego kina Jeana Maraisa i słynnego komika Louisa de Funesa wystąpiła w sensacyjno-komediowej trylogii o Fantomasie, przebiegłym i nieuchwytnym złoczyńcy. Z innym francuskim gwiazdorem Alainem Delonem zagrała w komedii Słaba płeć.

---> Fantomas, Noc brawury, Trzej muszkieterowie (wersja 1961)

PAULETTE GODDARD

Nie dostała wymarzonej roli Scarlett O'Hary, zaangażowano wówczas Vivien Leigh, ale kilka lat po premierze Przeminęło z wiatrem zagrała równie charakterną, upartą i energiczną postać w przygodowym filmie Zdradzieckie skały u boku Johna Wayne'a. Jej najsłynniejsze role pochodzą z dwóch komedii Charliego Chaplina (przez 6 lat jej męża) - Dzisiejsze czasy i Dyktator. Podobnie jak wiele zdolnych i zbyt ładnych aktorek otrzymała tylko jedną nominację do Oscara - za postać drugoplanową w filmie wojennym Bohaterki Pacyfiku. Znajomość z Chaplinem spowodowała, że Paulette trafiła do pierwszej ligi Hollywood, wystąpiła m.in. w barwnych i efektownych filmach Cecila DeMille'a: Policja konna Północnego Zachodu, Zdradzieckie skały i Unconquered. Po rozwodzie z Chaplinem wyszła za Burgessa Mereditha (pamiętny jako trener Rocky'ego), z którym zagrała w Dzienniku pokojówki (do którego Meredith napisał także scenariusz). Czterokrotnie u boku Raya Millanda (m.in. wspomniany film DeMille'a Zdradzieckie skały).

--->  Dzisiejsze czasy, Dyktator, Zdradzieckie skały (tutaj i tutaj)

RITA HAYWORTH

Hiszpańsko-irlandzkiego pochodzenia aktorka Margarita Carmen Cansino po przyjęciu artystycznego pseudonimu Rita Hayworth stała się gwiazdą wytwórni Columbia i symbolem seksu w kinie lat 40-tych. Zanim stała się pierwszoplanową gwiazdą występowała w takich filmach jak Tylko aniołowie mają skrzydła, Rudowłosa i Krew na piasku. Nie była piosenkarką, lecz umiała tańczyć, została więc partnerką Freda Astaira w Marzeniach o karierze i Gene'a Kelly'ego w Modelce. Ale jej najsłynniejsze numery taneczne to występy solowe w filmie Gilda, w którym zagrała słynną rolę tytułową i tańczyła do piosenek Amado Mio i Put the Blame on Mame. Jej głos został wówczas zdubbingowany przez Anitę Ellis, lecz seksowne zdejmowanie rękawiczki w wykonaniu Rity do tej drugiej piosenki sprawiło, że aktorka trafiła do wyobraźni widzów. Jednak Gilda to nie tylko symbol erotyzmu, ale być może jedyna rola Rity, w której aktorka zaprezentowała prawdziwe aktorstwo. Do kolejnej roli, damy z Szanghaju w filmie swojego męża Orsona Wellesa, obcięła włosy i przefarbowała na blond, ale to poświęcenie się nie opłaciło - film poniósł finansową porażkę i zniszczył karierę Rity Hayworth. W następnej dekadzie zagrała m.in. w mało znaczących filmach przygodowych Ogień pod pokładem i W drodze do Cordury.

---> Gilda, Dama z Szanghaju

AUDREY HEPBURN

Jest taka sportowa zasada, że na początku nie należy pokazywać wszystkich swoich atutów, by w decydującym momencie wszystkich zaskoczyć. Jednak Audrey Hepburn już w pierwszej głównej roli, w Rzymskich wakacjach, pokazała, że tkwi w niej ogromny potencjał i zdobyła zasłużonego Oscara.  Ustawiła sobie poprzeczkę bardzo wysoko, ale ją przeskoczyła. Mimo że drugiego Oscara już nie dostała zagrała wiele wspaniałych ról, które długo pozostaną w pamięci widzów. Aktorka solidnie przykładała się do każdej roli. Świetnie radziła sobie w rolach komediowych, romantycznych, dramatycznych. Doskonale wyglądała zarówno w kostiumie z epoki, jak kreacjach współczesnych. Wiedziała, że warunki fizyczne nie pozwolą jej wiarygodnie wypaść w roli czarnego charakteru, grała więc wyłącznie role pozytywne, tym bardziej zaskakująca jest różnorodność tych ról. Księżniczka w Rzymskich wakacjach, nieśmiała córka szofera w Sabrinie, urocza tołstojowska bohaterka w Wojnie i pokoju, prześladowana Indianka w Nie do przebaczenia, marząca o bogactwie dziewczyna w Śniadaniu u Tiffany'ego, kobieta wplątana w aferę szpiegowską w Szaradzie. W każdej z tych ról aktorka jest wiarygodna. Być może jednak najlepszą jej rolą jest postać niewidomej kobiety, dla której własny dom okazuje się pułapką w pełnym napięcia thrillerze Doczekać zmroku. Zaskoczeniem była jej rola u boku Seana Connery'ego w romantycznym Powrocie Robin Hooda.

---> Audrey Hepburn, Doczekać zmroku, Dwoje na drodze, Szarada, Śniadanie u Tiffany'ego

 KATHARINE HEPBURN

Laureatka rekordowej liczby 4-ech aktorskich Oscarów. Jurorzy Akademii bardzo szybko zauważyli, że aktorka posiada nieprzeciętny talent - już rok po debiucie została nagrodzona Oscarem, a potem już tylko udowadniała, że posiada umiejętności wcielania się w różne postacie. Widzowie tego nie doceniali i filmy z Katharine Hepburn nie były chętnie oglądane. Jeśli ktoś poszedł do kina na Drapieżne maleństwo i Filadelfijską opowieść to poszedł z powodu Cary'ego Granta, a nie omawianej aktorki. Katharine nie próbowała przyćmić swoich ekranowych partnerów, potrafiła świetnie pracować w duecie. Dowodem na to są oba wspomniane filmy z Grantem, a także występ u boku Humphreya Bogarta w Afrykańskiej królowej oraz liczne występy ze Spencerem Tracy'm - na szczególne wyróżnienie zasługuje ich ostatni wspólny film Zgadnij, kto przyjdzie na obiad, w którym zagrała także jej siostrzenica Katharine Houghton. Rola kobiety o liberalnych poglądach, której przekonania zostają wystawione na ciężką próbę była na pewno ciekawym doświadczeniem w karierze aktorki. Twórcy tego filmu, ze Stanleyem Kramerem na czele, przyłączyli się do dyskusji na temat rasizmu - było to w latach 60. czyli w czasach protestów przeciwko segregacji rasowej. Katharine kiepsko wypadła u boku Johna Wayne'a w westernie Rooster Cogburn. Jest to częściowo wina kiepskiej fabuły - prawie 70-cio letnia kobieta szuka zemsty za śmierć ojca (jest to kontynuacja True Grit, w którym zemsty szukała nastolatka). Później jednak aktorka stworzyła jeszcze udaną parę z Henry'm Fondą w filmie Nad Złotym Stawem. Wyróżnię jeszcze rolę pani Venable w adaptacji sztuki Tennessee Williamsa Nagle, zeszłego lata oraz kreację królowej Eleonory Akwitańskiej w filmie Lew w zimie. Katharine Hepburn to aktorka wszechstronna, ale najbardziej pasuje do roli kobiety upartej, niezależnej, pewnej siebie i przebojowej.

---> Afrykańska królowa, Drapieżne maleństwo

 GRACE KELLY

Elegancka i dumna, nie wątpię, że idealnie nadawała się na księżnę Monako, ale była też świetną aktorką i trochę szkoda, że ślub z księciem Rainierem zakończył jej krótką, zaledwie 5-letnią, karierę aktorską. Jednak te 5 lat wystarczyło, by stworzyć wiele zapadających w pamięć kreacji. Niezależnie czy grała żonę szeryfa w westernie W samo południe czy wplątaną w tajemnicze sytuacje bohaterkę kryminałów Alfreda Hitchcocka zawsze przykuwała uwagę widza. Była wiarygodna zarówno w roli irytującej, niewiernej żony antropologa w Mogambo jak i bezgranicznie oddanej żony piosenkarza w Dziewczynie z prowincji, za którą dostała Oscara. Z trzech filmów Hitchcocka na pierwszy plan wysunęła się w filmie M jak morderstwo, gdzie zagrała niedoszłą ofiarę morderstwa, która nieoczekiwanie sama zostaje oskarżona o zbrodnię. Ponadto udana rola w musicalu Wyższe sfery.

---> W samo południe, Filmy Alfreda Hitchcocka

 SYLVA KOSCINA

Seksowna aktorka  idealnie pasująca do każdej roli, zarówno arystokratki jak i kobiety współczesnej, poszukującej awansu społecznego. Stworzona do głównych ról i trudno mi pojąć, dlaczego często angażowano ją do ról drugoplanowych lub epizodycznych (np. Fellini w Giulietcie i duchach obsadził ją w paru króciutkich scenach, w których wyróżniała się przedziwnym kostiumem z wielkim kapeluszem na czele). Podobnie jak Claudia Cardinale, Sylva Koscina grała w filmach włoskich, francuskich i anglojęzycznych. Od Claudii była jednak bardziej odważna w doborze ról, a najbardziej naturalna była w rolach komediowych, w których, jak na Włoszkę przystało, była dynamiczna i żywiołowa. Dumna, królewska postawa predestynowała ją raczej do ról arystokratek, ale niestety filmy kostiumowe, w których zagrała były w większości kiczowate i nie dające dużego pola do popisu. Już na początku kariery dobrze się zaprezentowała w barwnym widowisku przygodowym wg powieści Juliusza Verne'a Michel Strogoff - Kurier carski. Nie doczekała się jednak ciekawych propozycji od dobrych reżyserów i ugrzęzła w filmach klasy B. Nie pomógł udział w bardzo dobrym, nominowanym do Oscara filmie Bitwa nad Neretwą, w którym wcieliła się w postać jugosłowiańskiej bojowniczki ruchu oporu. Nie pomogło nawet to, że zasiadała u boku Orsona Wellesa na bizantyjskim tronie w Walce o Rzym. W komedii Il Vigile zagrała samą siebie i zaśpiewała piosenkę, przebój Adriano Celentano Il tuo bacio è come un rock (Twój pocałunek jest jak rock). To była epizodyczna rola, ale bardzo wyrazista - sceny, w których zagrała to najlepsze sceny filmu i to nie jest raczej zasługą scenariusza, ale właśnie tej aktorki. Ciekawą rolę miała w brytyjskiej komedii szpiegowskiej Wyjątkowo upalny czerwiec.

---> Sylva Koscina, Bitwa nad Neretwą, Człowiek w żelaznej masce, Gniazdo szerszeni, La mala ordina, Wyjątkowo upalny czerwiec

JANET LEIGH

Aktorka, która często usuwa się w cień, będąc tylko ozdobą barwnych widowisk i partnerką twardych mężczyzn. Pamiętną rolę silnej, nieokiełznanej dziewczyny zagrała w westernie Naga ostroga, w którym najpierw pomagała przestępcy, poszukiwanemu listem gończym, potem zaś zwróciła się w stronę chciwego, ale w głębi duszy dobrego, łowcy nagród. Pięknie wyglądała w arystokratycznych rolach w widowiskach kostiumowych, takich jak: Scaramouche i Niezłomny wiking. Zaś zwieńczeniem tego okresu była rola księżniczki, o którą walczą rozbójnik i niewolnik w znakomitym filmie historyczno-przygodowym Wikingowie. Jednak najlepszą kreację stworzyła w Psychozie Hitchcocka. Rola ofiary morderstwa w tym filmie przyniosła jej nagrodę Złoty Glob i nominację do Oscara (oba wyróżnienia jedyne w karierze). Można jeszcze wyróżnić postać radzieckiego pilota, w którego wcieliła się w filmie Pilot odrzutowców (wystąpiła w nim u boku Johna Wayne'a) oraz postać żony Meksykanina w filmie Orsona Wellesa Dotyk zła. Z późniejszego okresu warto zwrócić uwagę na epizod serialu Columbo (5x01: Forgotten Lady), w którym zaskoczyła rolą morderczyni.

---> Akt przemocy, Dotyk zła, Naga ostroga, Przeżyliśmy wojnę, Psychoza, Scaramouche, Wikingowie

VIVIEN LEIGH

Zadziwiła wszystkich genialną interpretacją literackiej postaci Scarlett O'Hary w melodramacie wszech czasów Przeminęło z wiatrem. Rola w kolejnym melodramacie (Pożegnalny walc) potwierdziła jej aktorskie umiejętności i nieprzeciętny talent. W następnych latach aktorka starannie dobierała role, rzadko występowała na ekranie, ale w każdym filmie nie schodziła poniżej pewnego wysokiego poziomu. W latach 40-tych role tytułowe w produkcjach kostiumowych: Lady Hamilton, Cezar i Kleopatra, Anna Karenina. Dwukrotnie nominowana do Oscara i tyleż samo razy nagrodzona Oscarem - pierwszy raz za Przeminęło z wiatrem, drugi - za Tramwaj zwany pożądaniem. W następnych latach kolejne trzy udane, choć już nieco zapomniane, kreacje w ambitnych dramatach, m.in. Statek szaleńców.

---> Przeminęło z wiatrem

ELSA MARTINELLI

Już na samym starcie została doceniona na ważnym festiwalu filmowym - zdobyła nagrodę aktorską w Berlinie za rolę tytułową w komedii Donatella. Wcześniej jednak zaliczyła występ u boku Kirka Douglasa w westernie Indiański wojownik. Nie zagrała wprawdzie takiej roli, która przeszłaby do legendy i wspominana byłaby przez współczesnych widzów, ale kilka jej ról godnych jest zapamiętania. Na przykład w czarno-białym, włoskim moralitecie Noc brawury i barwnej, francuskiej przygodówce Serce i szpada. Potem wyjechała do Tanzanii na plan amerykańskiego filmu przygodowego pt. Hatari!, w którym gwiazdą był John Wayne. Także w komedii wojennej Gołąb, który ocalił Rzym, w Procesie według Franza Kafki (w reżyserii Orsona Wellesa), w nudnej psychodramie Z życia VIP'ów oraz m.in. w thrillerze Lucia Fulciego Una sull'altra.

---> Hatari!, Serce i szpada, Noc brawury

VIRGINIA MAYO

Wzbudzająca sympatię aktorka pojawiająca się często w egzotycznych filmach przygodowych o wiele mówiących tytułach: Księżniczka i pirat, Płomień i strzała, Ryszard Lwie Serce i Krzyżowcy, Congo Crossing. Pasowała zarówno do ról dumnych, pełnych godności arystokratek jak i nieposkromionych awanturnic. Kilkakrotnie w westernach, dzisiaj już zapomnianych: The Proud Ones, Great Day in the Morning, The Big Land, Fort Dobbs, The Tall Stranger, Westbound. Występowała w komediach (Sekretne życie Waltera Mitty) i musicalach (A Song Is Born), rzadko u wybitnych reżyserów (najwybitniejszy film z jej udziałem to dramat Najlepsze lata naszego życia Williama Wylera). Zagrała Kleopatrę w nieudanej i nudnej Historii ludzkości. Czterokrotnie współpracowała z mistrzem scen plenerowych Raoulem Walshem: Terytorium Colorado, Biały żar, Kapitan Hornblower, Na granicy życia i śmierci.

---> Biała gorączka, Kapitan Hornblower, Na granicy życia i śmierci, Najlepsze lata naszego życia , Płomień i strzała, Terytorium Colorado

VERA MILES

Jedna z najbardziej znanych aktorek westernów, wystąpiła w takich filmach jak Szarża nad rzeką Feather i Wichita, najlepsze rezultaty osiągając we współpracy z Johnem Fordem i Johnem Wayne'em. Mowa o nietypowych westernach Poszukiwacze i Człowiek, który zabił Liberty Valance'a. Niezłe role trafiły się jej w znakomitych kryminałach Alfreda Hitchcocka: Niewłaściwy człowiek i Psychoza. Można ją zobaczyć również w filmie przygodowym Ukryta dżungla Tarzana, w dramatach Jesienne liście, Boczna ulica i Sierżant Ryker, filmach kryminalnych 23 kroki do Baker Street i Historia FBI, dramacie wojennym Jowanka i inne, czarnej komedii Duchy rozrabiają, a także w filmie o strażakach Ujarzmić piekło, w którym ponownie spotkała się z Johnem Wayne'em. Wielokrotnie w familijnych produkcjach Disneya, m.in. Za mną, chłopcy! i Dziki kraj. Często w serialach telewizyjnych, np. rola morderczyni w serialu Columbo (3x01: Lovely But Lethal).

---> Poszukiwacze, Człowiek, który zabił Liberty Valance'a, Niewłaściwy człowiek i Psychoza

MARILYN MONROE

Mimo że w latach 50. było wiele ładnych i utalentowanych aktorek o podobnym typie urody to najbardziej pamięta się właśnie Marilyn Monroe. Przyczyniła się do tego nie tylko jej tajemnicza śmierć, ale także współpraca ze znakomitymi reżyserami. Marilyn była naturalną brunetką, a pod koniec lat 40. przefarbowała włosy, co miało niestety negatywny wpływ na jej karierę, gdyż zmuszona była grywać role głupiutkich, słodkich blondynek. Ale nawet takie niewymagające role potrafiła zagrać błyskotliwie, wykazując się intuicją. Po znakomitej roli w Przystanku autobusowym aktorka potwierdziła aktorską klasę i udowodniła, że całkiem niesłusznie omijały ją ważne nagrody. Problem polega jednak nie na tym, że Akademia Filmowa jej nie doceniała, tylko na tym, że nie doceniali jej reżyserzy, którzy dawali jej łatwe role, zamiast czegoś bardziej wymagającego. Richard Brooks do roli Gruszeńki w Braciach Karamazow wybrał Marię Schell, choć Marilyn była zainteresowana rolą. Charyzmatyczna i urocza Monroe miała nie tylko urodę i seksapil, ale również aktorski talent, szlifowany w Actors Studio. Gwiazdą i ikoną kina stała się po trzech występach z 1953 roku (Niagara, Mężczyźni wolą blondynki, Jak poślubić milionera), zaś w następnych latach grała coraz bardziej udane role, zarówno komediowe (Słomiany wdowiec, Książę i aktoreczka, Pół żartem, pół serio) jak i bardziej skomplikowane (Rzeka bez powrotu, Przystanek autobusowy, Skłóceni z życiem).

---> Asfaltowa dżungla, Na krawędzi, Niagara, Proszę nie pukać, Pół żartem, pół serio, Skłóceni z życiem, Wszystko o Ewie; Mój tydzień z Marilyn

MAUREEN O'SULLIVAN

Pochodząca z Irlandii ciemnowłosa piękność. Zasłynęła z roli Angielki o imieniu Jane, partnerki „króla dżungli” z sześciu filmów o Tarzanie, realizowanych w latach 1932-42. Na wyróżnienie zasługują dwie pierwsze części cyklu Człowiek małpa i Miłość Tarzana. Występowała na drugim planie w niewymagających rolach jako atrakcyjny dodatek: w komedii kryminalnej W pogoni za cieniem i jako tło dla zwariowanych wyczynów braci Marx w Dniu na wyścigach. Okazjonalnie w melodramatach kostiumowych i adaptacjach klasycznej literatury (np. Anna Karenina, Duma i uprzedzenie). Można ją także zobaczyć w przedwojennym horrorze science fiction pod tytułem Diabelska lalka. Po latach przerwy powróciła na ekran w filmie swojego męża Johna Farrowa The Big Clock. Znana również jako matka aktorki Mii Farrow.

---> W pogoni za cieniem

ELEANOR PARKER

Aktorka zapomniana, która przez krótki okres czasu była cenioną i popularną gwiazdą Hollywood. Nazywana „kobietą o tysiącu twarzy”, co jednoznacznie wskazuje na jej wszechstronny talent aktorski. Grała na zmianę od filmów klasy B do produkcji głównego nurtu. Przełomem w karierze była główna rola w dramacie kryminalnym Uwięziona, za który otrzymała nagrodę aktorską na festiwalu w Wenecji i nominację do Oscara. Kolejnymi nominacjami mogła się pochwalić za role w filmach: Opowieść o detektywie, w którym partnerowała Kirkowi Douglasowi oraz Przerwana melodia, gdzie zagrała śpiewaczkę operową. Do jej ambitniejszych ról należy również występ u boku Franka Sinatry w Złotorękim - dramacie podejmującym temat uzależnienia od narkotyków. Kilkakrotnie występowała w typowo rozrywkowych filmach przygodowych: Scaramouche, Naga dżungla, Dolina królów. Także w westernach: Ucieczka z Fortu Bravo, Moje miejsce na ziemi, Król i cztery damy. Najbardziej jest kojarzona z rolą baronowej w Dźwiękach muzyki. Ostatnią wielką kreację stworzyła w mało popularnym i dziś już zapomnianym thrillerze Kocie oko.

---> Eleanor Parker, Kocie oko, Uwięziona

LEE REMICK

Urzekająca i seksowna aktorka o błękitnych oczach, która po nauce aktorstwa na kilku uczelniach oczarowała widzów dojrzałymi kreacjami w ambitnych i prowokujących dramatach, takich jak Anatomia morderstwa oraz Dni wina i róż, a także w produkcjach nieco lżejszych w klimacie. W Anatomii morderstwa zagrała rzekomą ofiarę gwałtu i żonę mordercy, próbującego udowodnić przed sądem niepoczytalność, natomiast w Dniach wina i róż wcieliła się w postać alkoholiczki, zdobywając za tę rolę jedyną w karierze nominację do Oscara. Zaskoczyła talentem komediowym w zabawnym westernie Na szlaku Alleluja, jednak rzadko miała okazję zabłysnąć w naprawdę ciekawej roli. Często jako partnerka znanych aktorów pozostawała w ich cieniu - jednym z wyjątków jest wspomniana rola alkoholiczki w Dniach wina i róż, zagrała ją fenomenalnie. Będąc po 40-ce wystąpiła w horrorze Omen u boku Gregory'ego Pecka, później zaś w filmie sensacyjnym Telefon z udziałem Charlesa Bronsona. Znakomita, wszechstronna aktorka, sprawdzająca się zarówno w filmach ambitnych jak i rozrywkowych.

---> Długie, gorące lato, Dni wina i róż, Omen, Telefon

DEBBIE REYNOLDS

Pierwszą ważną rolę zagrała w komedii muzycznej Three Little Words, za którą zdobyła nominację do Złotego Globu w kategorii 'najbardziej obiecujący debiut'. Chociaż miała piękny głos i potrafiła śpiewać to jednak w tym filmie nie śpiewała swoim głosem (została zdubbingowana przez Helen Kane). Podobnie było z jej pierwszą główną rolą - Kathy Selden w musicalu wszech czasów, Deszczowa piosenka. Tylko że w tym filmie większość piosenek śpiewała własnym głosem, ale w jednej została zdubbingowana przez Betty Noyes. Miała też problem z wykonaniem partii tanecznych, ale te braki nadrobiła naturalnym wdziękiem oraz talentem komediowym i wokalnym. W następnych latach grała sympatyczne postacie „dziewczyn z sąsiedztwa” w komediach i musicalach, świetnie wypadła także w spektakularnym westernie Jak zdobyto Dziki Zachód, w którym wykonała kilka piosenek, m.in. Home in the Meadow do słynnej angielskiej piosenki ludowej Greensleeves. Słynny przebój Tammy zaśpiewała w filmie Tammy and the Bachelor, gdzie wystąpiła u boku młodego Leslie'ego Nielsena. Popisową kreację energicznej tytułowej bohaterki zagrała w filmie Niezatapialna Molly Brown (jedyna w karierze nominacja do Oscara). Także udana była jej rola na drugim planie w dramacie Kosztowny związek.

---> Deszczowa piosenka, Jak zdobyto Dziki Zachód

EVA MARIE SAINT

Subtelna blondynka o wyglądzie sympatycznej, godnej zaufania dziewczyny. Takie role zagrała w dwóch znakomitych, intrygujących thrillerach szpiegowskich: Północ, północny zachód Alfreda Hitchcocka i 36 godzin George'a Seatona. W obu filmach najpierw działała na szkodę głównego bohatera, by potem ryzykując życie pomóc mężczyźnie, który zaczyna gubić się w sieci intryg i kłamstw. Jedynego Oscara i jedyną nominację do tej nagrody otrzymała już za swój debiut - drugoplanową rolę w dramacie Elii Kazana Na nabrzeżach. Nie wykorzystano jednak w pełni talentu tej zdolnej aktorki. Często występowała w niepozbawionych nudy dramatach, które już się nieco zestarzały i na współczesnych widzach nie robią wrażenia: Na nabrzeżach, W poszukiwaniu deszczowego drzewa, Exodus, Wszystkie mu ulegają, Grand Prix. Najlepsze filmy z jej udziałem to wspomniane ciekawe produkcje sensacyjne o agentach Północ, północny zachód i 36 godzin oraz dramat o kierowcach Formuły 1 pt. Grand Prix.

---> 36 godzin, Grand Prix, Na nabrzeżach, Północ północny zachód

 ROMY SCHNEIDER

Zanim podbiła Europę stała się popularna w rodzinnej Austrii dzięki roli cesarzowej Elżbiety Bawarskiej zwanej Sissi w trzech zabawnych i sentymentalnych heimat-filmach z lat 50. Potem chciała się uwolnić od tej banalnej roli, przyjmowała więc role bardziej skomplikowane i kontrowersyjne. Po latach niepowodzeń i nieudanych próbach zrobienia kariery w Hollywood odnalazła się w kinie francuskim. Zapowiedzią jej przyszłych sukcesów była rola w filmie Basen, gdzie zagrała z Alainem Delonem. Od Okruchów życia stale pracowała z reżyserem Claudem Sautetem. Pierwszą ważną nagrodę (Cezar) zdobyła za rolę w filmie Andrzeja Żuławskiego Najważniejsze to kochać. W Ludwigu Viscontiego powróciła do postaci Elżbiety Bawarskiej, ale zagrała ją inaczej, bardziej dojrzale, niż w austriackiej trylogii o Sissi.

---> Stara strzelba

 ELIZABETH TAYLOR

Aktorką była od dziecka i przed ukończeniem 30-ki stworzyła szereg genialnych ról. Nie unikała produkcji rozrywkowych, zagrała m.in. postać Żydówki w filmie przygodowym Ivanhoe, w którym rywalizowała o mężczyznę z siostrą Olivii de Havilland, Joan Fontaine. Mimo iż była ładniejsza od Joan to musiała przegrać tę rywalizację. Rola w Olbrzymie była zapowiedzią jej przyszłych, ambitniejszych kreacji aktorskich.  Potwierdzeniem jej umiejętności były 4 nominacje do Oscara w ciągu czterech lat (1957-60). Mocna kreacja w kontrowersyjnym filmie Nagle, zeszłego lata musiała wprawić w zdumienie nie tylko widzów, ale pewnie także partnerującą jej Katharine Hepburn. Jednak najlepszym jej filmem z tamtego okresu jest kameralny dramat o zakłamaniu Kotka na gorącym blaszanym dachu, gdzie zagrała u boku Paula Newmana. W następnych latach była bardziej znana z romansu z Richardem Burtonem niż z aktorstwa, mimo że nadal bardzo często grała w filmach. Kleopatra z 1963 roku to tylko scenografia i kostiumy, i nawet tak utalentowana i ceniona aktorka jak Elizabeth Taylor miała problem, by wybić się na pierwszy plan, mimo iż grała przecież główną rolę. Udało jej się zagrać jeszcze jedną wybitną kreację w Kto się boi Virginii Woolf? Następne dekady nie były dla niej zbyt udane - trafiały się jej przeciętne filmy, a nawet jeśli film był dobry to popadł w zapomnienie. Ostatnie dobre role dał jej Franco Zeffirelli - tytułowa kreacja w szekspirowskiej komedii Poskromienie złośnicy i rola divy operowej w Młodym Toscaninim. Za jedną z ostatnich ról (we Flintstonach) zdobyła nominację do Złotej Maliny, co było dla niej sygnałem, że zabrnęła w ślepą uliczkę i nie zostanie zapamiętana tak dobrze jak np. Audrey Hepburn, która wiedziała, kiedy się wycofać.

---> Kleopatra, Kotka na gorącym blaszanym dachu, Kto się boi Virginii Woolf?, Olbrzym

GENE TIERNEY

Zadebiutowała u boku Henry'ego Fondy w westernie Powrót Franka Jamesa, ale jej gra aktorska nie spodobała się krytykom. Pierwsze ważne role już rok po debiucie - w Drodze tytoniowej i Kasynie w Szanghaju. Częściej zachwycała urodą niż aktorskim talentem, np. w przygodowym filmie Son of Fury. Zanim przeszła załamanie nerwowe z powodu licznych kłopotów w życiu prywatnym, uważana była za aktorkę, która potrafi stworzyć świetną kreację, gdy zostanie dobrze poprowadzona przez reżysera. Jedyną oscarową nominację zdobyła za rolę w filmie Zostaw ją niebiosom, w którym wcieliła się w postać egoistki mającej problemy z psychiką. Jej atrakcyjny lecz niepokojący wygląd sprawdzał się zarówno w melodramatach (Dragonwyck, Duch i pani Muir) jak i czarnych kryminałach (Laura, Noc i miasto). Najczęściej angażował ją Otto Preminger (Laura, Wir, Na krawędzi prawa, Burza nad Waszyngtonem).

---> Duch i pani Muir, Laura, Na krawędzi prawa, Zostaw ją niebiosom

 LANA TURNER

Mając 20 lat zagrała dziewczynę gangstera w filmie Johnny Eager - za ten film Oscara dostał aktor drugoplanowy Van Heflin, ale Lana Turner też została zapamiętana. Świetnie sprawdzała się w rolach zimnych i inteligentnych blondynek, które zakochują się w nieodpowiednich facetach. Jej szczytowym osiągnięciem była rola femme fatale w filmie noir Listonosz dzwoni zawsze dwa razy. W stylu femme fatale była także kreacja milady de Winter w Trzech muszkieterach (wersja z 1948 roku). Niestety podejmowała się także najgłupszego zadania aktorskiego, jakim jest udawanie, że się umie śpiewać - w musicalach była więc dubbingowana. Czterokrotnie u boku Clarka Gable'a (m.in. Betrayed), stworzyła duet z Johnem Wayne'em w filmie wojennym Morski pościg, często trafiała na mało ciekawe produkcje. Dobrze się czuła w romansach takich jak Peyton Place (jedyna nominacja do Oscara), gorzej w komediach. W komedii Bachelor in Paradise miała 40 lat i nadal wyglądała pięknie, ale jak na rolę komediową była to rola zagrana zbyt sztywno (może z wyjątkiem sceny tańca po kilku drinkach). Role dramatyczne grała w sposób niewyszukany i minimalistyczny, przez co była przyćmiewana przez innych aktorów, czego najlepszym przykładem jest The Bad and the Beautiful z Kirkiem Douglasem. Mimo to nie można powiedzieć, aby zagrała źle, chociaż na Oscara to było jednak za mało. W Lanie Turner kochało się dwóch odtwórców ról Jamesa Bonda: Roger Moore w filmie kostiumowym Diane i Sean Connery w dramacie Another Time, Another Place.

---> Listonosz dzwoni zawsze dwa razy, Trzej muszkieterowie (wersja 1948)

TERESA WRIGHT

Już za pierwsze role filmowe nominowana do Oscara (Lisie gniazdo, Duma Jankesów), Nagrodą Akademii wyróżniona już w drugim roku ekranowych występów (Pani Miniver). Bardzo dobra kreacja w świetnym filmie Hitchcocka Cień wątpliwości. Talent dramatyczny potwierdziła w filmie Najlepsze lata naszego życia. Jej najlepsze lata kariery filmowej przypadają na okres II wojny światowej. Potem już sporadycznie odnosiła sukcesy, była m.in. partnerką Marlona Brando w jego pierwszej roli filmowej - w Pokłosiu wojny. Można ją zobaczyć w dramacie kryminalnym Stalowa pułapka oraz m.in. w westernach Ścigany i Kocie ślady.

---> Cień wątpliwości, Najlepsze lata naszego życia, Ścigany

JANE WYMAN

Pierwsza ważna rola w Straconym weekendzie, kolejna w Roczniaku, za który została nominowana do Nagrody Akademii. Upragnioną statuetkę (a także Złoty Glob) otrzymała za postać głuchoniemej ofiary gwałtu w filmie Johnny Belinda. Wystąpiła w Tremie Hitchcocka, kilkakrotnie pojawiała się w melodramatach, np. w filmach Douglasa Sirka Wspaniała obsesja i Wszystko, na co niebo zezwala. Brała też udział w komediach, np. Magiczne miasto i Żona dla marynarza. Poza tym w westernie Cheyenne oraz m.in. w ekranizacji sztuki Tennessee Williamsa Szklana menażeria. W komedii muzycznej Here Comes the Groom wspólnie z Bingiem Crosbym zaśpiewała nagrodzoną Oscarem piosenkę In the Cool, Cool, Cool of the Evening. Ciekawym podsumowaniem jej aktorskiej kariery okazała się postać despotycznej ciotki w familijnym, disneyowskim filmie Pollyanna. W latach 40-tych była żoną Ronalda Reagana, ówczesnego aktora i późniejszego prezydenta USA.

---> Stracony weekend, Trema

LUPE VELEZ

Znana jako „meksykańska złośnica”, aktorka posiadająca talent komediowy, niesamowity urok i ognisty temperament. Po zagraniu dziewczyny z gór w niemym filmie przygodowym The Gaucho stała się rozchwytywaną aktorką angażowaną do ról bardzo zróżnicowanych. Występowała w westernach (Pieśń żywiołów, Mąż Indianki), melodramatach (Hell Harbor), musicalach (Nenita, kwiat Hawany), także w szokującej jak na lata 30-te opowieści pt. Kongo. No i przede wszystkim w komediach - najpierw w pamiętnym epizodzie u boku Flipa i Flapa w Hollywood Party, gdzie zagrał też Jimmy Durante, jej ekranowy partner z komedii Palooka i Strictly Dynamite. W latach 1939-43 grała swoją życiową rolę, ognistą piosenkarkę Carmelitę, w serii 8 komedii o wspólnym tytule Meksykańska złośnica (pierwszy film cyklu zatytułowano jednak Dziewczyna z Meksyku). Przed swoją samobójczą śmiercią zdążyła jeszcze zagrać tytułową rolę w dramacie Nana według powieści Emila Zoli. W swoim krótkim życiu pokazała wszechstronny talent - potrafiła śpiewać, tańczyć oraz zagrać z subtelnością i humorem postacie nieco szalone i egzotyczne o wyjątkowej charyzmie i sympatycznej osobowości.