1969: Western - Czesław Michalski
Napisany pod koniec lat 60, kiedy Sam Peckinpah dopiero kończył swoją Dziką bandę, ale i tak był uznawany za mistrza westernu po zrealizowaniu Strzał o zmierzchu i Majora Dundee. Ciekawie napisany przewodnik po świecie Dzikiego Zachodu. Dowiadujemy się z niego między innymi, że zanim powstał Napad na ekspres określany jako pierwszy western już wcześniej powstawały krótkie filmy o Dzikim Zachodzie. Są sylwetki reżyserów i aktorów - nie ma jednak Sergia Leone i Clinta Eastwooda, o których jest tylko wzmianka w rozdziale Indianie i cowboye... w Europie. Zapewne więcej na ten temat Czesław Michalski zawarł w następnej książce Western i jego bohaterowie z 1972 roku. Zaskoczeniem jest przedstawienie sylwetek Freda Zinnemanna i Marlona Brando, którzy nie są kojarzeni z gatunkiem westernu - zrobili oni po jednym, ale za to ambitnym, filmie tego gatunku. Wśród 18 rozdziałów są też trzy, w których znalazły się fragmenty scenariusza (Dyliżans, W samo południe, 15:10 do Yumy).
1981: Danse Macabre - Stephen King
Najsłynniejszy autor powieści grozy bawi się w krytyka, czego efektem jest ta książka. King omawia tu filmy i powieści z gatunku horroru z okresu 1950-80. Omawia także słynne dziewiętnastowieczne utwory, które miały największy wpływ na filmy grozy (Frankenstein Mary Shelley, Dracula Brama Stokera i Doktor Jekyll i pan Hyde Roberta Louisa Stevensona), określając je jako „trzy karty tarota”. King wytyka błędy popełnione we Frankensteinie, a nawet w nie mających nic wspólnego z horrorem Przypadkach Robinsona Crusoe. Z książki dowiadujemy się także, że Dziecko Rosemary Polańskiego to być może najwierniejsza ekranizacja powieści. W rozdziale „Literatura grozy” pisarz omówił 10 jego zdaniem najlepszych pozycji dziesięciu różnych autorów. Umieścił w tekście napisane na jego prośbę listy tych autorów, przedstawiające genezę powstania powieści. I aby zadowolić tych pisarzy to bardzo obszernie przeanalizował ich książki. Chociaż King chwali zasadę „wykreślać niepotrzebne zdania” to sam nie stosuje się do tej zasady i czasami ma się wrażenie, że za dużo jest tekstu, który do tematu nie wnosi nic ciekawego. Autor tego opracowania nie zapomniał także o serialach telewizyjnych, słuchowiskach radiowych i komiksach. Jest kilka niezłych ciekawostek ze świata literatury i filmu oraz kilka dość interesujących interpretacji niektórych filmów. To mogła być wartościowa książka, a jest wartościowa tylko w połowie (druga połowa jest nudna).
1986: Seans z wampirem - Andrzej Kołodyński
Książka na temat horrorów, nie tylko o wampirach. Podobnie jak westerny, horrory powstawały już w epoce kina niemego. Horrory jednak cieszyły się dłużej powodzeniem, gdyż rozwój techniki pozwalał na tworzenie coraz to nowszych, bardziej przerażających potworów, a powstanie kategorii wiekowych i zanikanie cenzury pozwoliły na coraz bardziej krwawe efekty specjalne. Większość ważnych zjawisk ze świata filmów grozy została opisana w tej książce, jednak zabrakło wzmianki o filmach Johna Carpentera i o włoskich twórcach horrorów (Dario Argento, Lucio Fulci).
1992: Kino - Richard Platt
W tej książce więcej jest fotografii niż tekstu, ale dzięki temu można zobaczyć, jak wyglądał sprzęt do kręcenia filmów, jakich materiałów używano do charakteryzacji, efektów specjalnych i scen kaskaderskich. Czym się różniły kamery z czasów niemego kina od kamer współczesnych, jak wyglądała kamera technicoloru i jak mówili krytycy o pierwszym (techni)kolorowym filmie Becky Sharp. Książka pełna jest ciekawostek, głównie technicznych.
1995: Kino - David Parkinson
Na początku jest dedykacja: Alanowi Smithee i P.H. Vazakowi. Jest to żart, ponieważ Alan Smithee to fikcyjne nazwisko, pseudonim, którym posługują się reżyserzy, natomiast P.H. Vazak to imię psa, który zdobył nominację do Oscara za scenariusz (!!!) - scenariusz do filmu Greystoke... (1984) napisał Robert Towne, ale niezadowolony z efektu swojej pracy wpisał jako autora - swojego owczarka. Znajdziemy tu wiele rzeczy dotyczących gatunków i wątków filmowych, zjawisk (takich jak ekspresjonizm i neorealizm), także krótką relację Jak powstaje film oraz garść ciekawych faktów. Aby przetłumaczyć dobrze książkę filmową nie wystarczy znać język obcy, należy też posiadać jakąś wiedzę filmową. Dlatego w opracowaniu polskiego tłumaczenia pomagał Zygmunt Kałużyński - nie ma więc tutaj rażących błędów.
1995: Kronika filmu - Andrzej Gwóźdź, Małgorzata Hendrykowska
Jedna z kronik niemieckiego wydawnictwa Kronika, przygotowana na stulecie istnienia kinematografii. Jednak zawiera dokładnie 98 lat kina (1895-1993), na początku są opisane wydarzenia sezonu, czyli najważniejsze filmy roku, potem inne filmy, które w danym roku odniosły sukces (komercyjny lub artystyczny). Dużo jest tabel, w których np. umieszczono najsłynniejsze filmy jakiegoś gatunku, konkretnego reżysera lub aktora. Opisanych filmów jest zbyt dużo i rozczarowuje to, że opisy są zbyt krótkie, nie wyjaśniające dlaczego film przeszedł do historii kina.
1997: Panorama kina najnowszego 1980-1995. Leksykon - Barbara Kosecka, Anita Piotrowska, Wojciech Kocołowski
Leksykon podzielony jest na trzy rozdziały: Filmy, Twórcy, Tematy. W pierwszym rozdziale są analizy najważniejszych filmów 15 lat kina, filmów z różnych krajów, różnych reżyserów i o różnorodnej tematyce. Są ambitne powroty dawnych mistrzów (Fanny i Aleksander, Ran), piękne wizualnie filmy fantastyczne (Excalibur, Łowca androidów, Terminator II), ambitne ekranizacje literatury (Lśnienie, Imię róży, Dracula), wielkie widowiska i kameralne dramaty. Autorzy książki w wyborze filmów nie przeszli też obojętnie obok Oscarów - 9 filmów oscarowych zostało przeanalizowanych. W dziale Twórcy zostały przedstawione sylwetki reżyserów i aktorów, alfabetycznie od Allena do Wendersa. Nie zabrakło też Quentina Tarantino, który przed rokiem 1995 zdążył zrobić dwa arcydzieła i to wystarczyło (tak jak w książce Michalskiego Western do mistrzów zaliczono Peckinpaha mimo dwóch arcydzieł gatunku na koncie, przed rokiem 1969). Ostatni dział poświęcony jest różnym ciekawym zjawiskom (postmodernizm, kino kultowe, erotyka, przemoc w filmie) i gatunkom (komedia, horror, s-f), znalazło się też miejsce na artykuł o muzyce filmowej, operatorach i fenomenie dwóch gwiazd kina akcji (Stallone, Schwarzenegger). A na dokładkę kalendarium wydarzeń lat 1980-95 (premiery, Oscary, Cannes, Wenecja, Berlin i osoby zmarłe w danym roku).
1998: Kino w pigułce - John Naughton
Mała, kolorowa książeczka, w której obok najważniejszych informacji ze świata kina, mamy też podane w skrócie informacje z innych dziedzin, np. dowiadujemy się, że w czasie, kiedy bracia Lumière wynaleźli kinematograf (1895) Oscar Wilde został oskarżony o homoseksualizm i skazany na dwa lata ciężkich robót, a kiedy powstał pierwszy film dźwiękowy (1927) zginęła w tragicznym wypadku tancerka Isadora Duncan. Jest to dość ciekawy i oryginalny pomysł, możemy się dowiedzieć wiele rzeczy nie związanych z kinematografią (np. kto i kiedy wynalazł odkurzacz, kiedy był pierwszy publiczny pokaz telewizji, kiedy i gdzie otwarto pierwszy bar McDonald'sa oraz wiele, wiele innych informacji). Przede wszystkim jednak krótko i na temat zostały przedstawione ważne wydarzenia z historii kina, od twórców filmów niemych (D.W. Griffith) do współczesnych, czym była wojna patentowa i slapstick. Kino hollywoodzkie, radzieckie, niemieckie, angielskie, japońskie, indyjskie, włoskie. Opisano różne gatunki, zjawiska i twórców, od komercyjnych widowisk do filmów niezależnych. Niby mała książeczka, a jak wiele w niej informacji.
1999: Kino najnowsze - Mirosław Przylipiak, Jerzy Szyłak
Ambitna próba przedstawienia najważniejszych współczesnych reżyserów, wydarzeń i zjawisk lat 80. i 90. Co łączy Quentina Tarantino z Jean-Luc Godardem? Jakie były relacje między kinem a telewizją? Co łączy Davida Lyncha, Jima Jarmuscha i braci Coen? Dlaczego rok 1989 był przełomowy dla Europy? Kino amerykańskie i europejskie, kontestacja i postmodernizm, kino nowej przygody w USA lat 80. i nurt bandycki w polskim kinie lat 90. Twórcy próbują także wyjaśnić, dlaczego Psy Pasikowskiego to film wybitny.
2000: 100 westernów - Jacek Ostaszewski, Łukasz Plesnar
We wstępie są informacje na temat gatunku, czym się on charakteryzuje, jakie pokazuje wątki i postacie, jakie rekwizyty go wyróżniają oraz ile wykorzystuje motywów tematycznych. Wśród tytułów opisanych filmów nie mogło zabraknąć klasyki (Forda, Hawksa, Sturgesa), westernów psychologicznych (Manna, Davesa), antywesternów (Peckinpaha) i kilku najważniejszych westernów europejskich. Całkiem słusznie pominięto spóźnioną klasykę Andrew McLaglena, nie zapomniano o czterech westernach Clinta Eastwooda i kilku innych nowszych westernach, z których zamiast Szybkich i martwych ja bym umieścił Tombstone. Brakuje mi tu także Mściciela z Laramie, a westerny Roberta Altmana nie przypadły mi do gustu, jednak ze względu na oryginalność musiały trafić do leksykonu. No i jeśli chodzi o włoskie westerny to zamiast najlepszych znalazły się pierwsze, a co za tym idzie przełomowe (Za garść dolarów zamiast Dobrego, złego i brzydkiego oraz Django zamiast Człowieka zwanego Ciszą). Dziwne jest to, że z kawaleryjskiej trylogii Johna Forda znalazło się miejsce dla pierwszej i trzeciej części. Na koniec mamy krótko o serialach westernowych. Ogólnie jest to bardzo solidne opracowanie.
2002: 100 thrillerów - Rafał Syska
Tradycyjnie najpierw jest o definicji gatunku, przedstawione są modele tematyczne thrillera, charakterystyka, motywy, chwyty dramaturgiczne. Potem przechodzimy do filmów, wśród których są też dwa seriale (Miasteczko Twin Peaks, Z archiwum X). Z tej książki wynika jedna oczywista prawda - mistrzem gatunku jest bez wątpienia Alfred Hitchcock, którego 7 filmów tu się znalazło, ale do mistrzów thrillera można zaliczyć też Romana Polańskiego (4 filmy), są też po trzy filmy Henri-Georgesa Clouzota, Briana De Palmy i Roberta Aldricha. Rafał Syska znalazł miejsce także dla jednego polskiego filmu (Pociąg [1959] Jerzego Kawalerowicza). Sporo filmów amerykańskich, ale i kilka francuskich, są też hybrydy gatunkowe takie jak np. thrillery s-f i thrillery policyjne. Każdy film opisany jest dość obszernie.
2002: 100 filmów wojennych - Łukasz Plesnar
Na początku problem definicji, a następnie autor książki opisuje elementy ikonografii (lokalizacje, mundury, broń), kilkanaście zdań na temat bohaterów autentycznych, przedstawianych na ekranie, do tego tabelki, z których dowiadujemy się, że np. generała Pattona grał nie tylko George C. Scott, ale również Kirk Douglas, natomiast admirała Yamamoto dwukrotnie zagrał Toshiro Mifune. Następnie są krótko i w punktach przedstawione motywy tematyczne oraz czym różni się film prowojenny od antywojennego. No i przechodzimy do filmów, wśród których są zarówno dzieła wybitne jak i takie, które odniosły duży sukces kasowy, zarówno antywojenne jak i batalistyczne (nawet propagandowy film Johna Wayne'a Zielone berety, który nie miał zbyt dobrej prasy, ale został solidnie zrealizowany). Wszystkie opisane filmy powstały w XX wieku (najnowszy w leksykonie jest U-571 z 2000 roku), nie ma więc znakomitych filmów z 2001 roku (Helikopter w ogniu i Wróg u bram). Bardzo dobrym pomysłem są dodatkowe trzy rozdziały: Wojna w filmie polskim, Wojna w telewizyjnych serialach i Wojenny dokument. Bardzo wartościowa książka.
2003: Encyklopedia kina - Tadeusz Lubelski, Adam Garbicz i inni
Świetnie uporządkowane kompendium wiedzy na temat kina. Hasła dotyczące ludzi kina (reżyserów, aktorów, kompozytorów itp.), pojęć, kierunków i zjawisk filmowych, haseł technicznych, także monografie kinematografii narodowych. Sporo jest ciekawych informacji, nie są to typowe hasła encyklopedyczne - większość haseł jest przemyślana i opracowana fachowo, bo każde jest podpisane przez konkretnego autora. Można mieć oczywiście zastrzeżenia, że kilka haseł jest niepotrzebnych, a zamiast nich można było umieścić innych, bardziej na to zasługujących. Z pewnością jest to jednak wartościowa, godna uwagi pozycja, w której uwzględniono najważniejsze wydarzenia dotyczące kinematografii. Czyta się jak dobrą, ciekawą książkę, z której można dowiedzieć się wielu rzeczy. Książka skłania także do poszukiwania informacji na temat konkretnych twórców i filmów, a przede wszystkim - do oglądania filmów, zarówno ambitnych jak i rozrywkowych.
Wśród autorów są znani filmoznawcy: Adam Garbicz (najbardziej wszechstronny, przede wszystkim jednak kino azjatyckie), Tadeusz Lubelski (kino francuskie), Andrzej Kołodyński (k. brytyjskie), Łukasz Plesnar (k. amerykańskie), Iwona Sowińska (muzyka filmowa, kompozytorzy), Alicja Helman (hasła dot. pojęć filmowych), Joanna Wojnicka (k. włoskie), Barbara Kosecka (k. niemieckie i czeskie), Roman Włodek (kino przedwojenne, przede wszystkim polskie), Katarzyna Załuska (k. polskie powojenne), Tadeusz Szczepański (k. skandynawskie), Iwona Kolasińska (k. hiszpańskie), m.in. także Krzysztof Loska (autor Encyklopedii filmu science fiction) i Rafał Syska (autor książki Film i przemoc oraz leksykonu 100 thrillerów) i jeszcze kilku innych autorów.
W 2010 roku powstało wydanie II tej encyklopedii, w którym obok aktualizacji pojawiły się nowe hasła. W większości są to hasła osób, które zaznaczyły swoją obecność w kinie w latach 2003-10, ze szczególnym uwzględnieniem kina polskiego.
W 2010 roku powstało wydanie II tej encyklopedii, w którym obok aktualizacji pojawiły się nowe hasła. W większości są to hasła osób, które zaznaczyły swoją obecność w kinie w latach 2003-10, ze szczególnym uwzględnieniem kina polskiego.
2004: Encyklopedia filmu science fiction - Krzysztof Loska
Pozycja obowiązkowa dla miłośników fantastyki naukowej. Trzy podstawowe rozdziały: Pojęcia, Twórcy, Filmy. Dowiadujemy się, co różni androida, cyborga i robota, jacy kompozytorzy specjalizują się w muzyce do filmów science fiction, ile filmów fantastycznych zdobyło Oscara lub nominację, ile jest ważnych festiwali, gdzie nagrody otrzymują filmy s-f, co z fantastyką mają wspólnego antropologia, biologia, ekologia, polityka, psychologia, socjologia, czym różnią się antyutopia, dystopia i utopia, co to jest eschatologia, kriogenika i nadprzestrzeń, ile było polskich filmów s-f i wiele innych ciekawych rzeczy. W dziale Twórcy poznajemy nie tylko reżyserów i aktorów, ale także twórców efektów specjalnych, bez których nie byłoby efektownych widowisk. Dział Filmy jest oczywiście najobszerniejszy i w przeciwieństwie do leksykonów nie jest to wybór najlepszych - obok klasyki gatunku, artystycznych eksperymentów i wizualnych majstersztyków znalazły się także filmy kiepskie (jak np. Plan 9 z kosmosu Edwarda Wooda), jest także 10 części Star Treka z lat 1979-2002, pięć części Planety małp z lat 1968-74, nie mogło oczywiście zabraknąć filmów Spielberga, Lucasa, Camerona, Verhoevena.
2006: Bruce Lee i inni. Leksykon filmów wschodnich sztuk walki - Sławomir Zygmunt
Tytuł książki mówi sam za siebie. Znajdziemy tu informacje nie tylko o filmach, ale także o historii sztuk walki (np. skąd się wzięło kung-fu) oraz o historii wytwórni Shaw Brothers i Golden Harvest. Autor opracowania m.in. potwierdza, że obok Bruce'a Lee największym specjalistą w dziedzinie filmów walki jest Jackie Chan, a najlepszym na świecie choreografem scen walk jest Sammo Hung. Nie brakuje też informacji o sztukach walki w polskich filmach (np. Hans Kloss w Stawce większej niż życie używa ciosów judo). Właściwą częścią leksykonu jest opis 165 filmów walki. Niestety wybór filmów jest nie do końca zrozumiały. Mimo iż autor napisał, że duże osiągnięcia w filmach walki mają King Hu i Zhang Che to nie opisał żadnego ich filmu. Zamiast wielu słabych amerykańskich produkcji powinno się znaleźć więcej azjatyckich klasyków. Książka ma charakter informacyjny, sporo jest ciekawostek typu 'któryś z bohaterów filmu jest postacią autentyczną', co sugeruje, że filmy sztuk walki, tak samo jak westerny, są rozrywką mającą źródła w historii kraju.
Kolejny leksykon, który może być pretekstem do stworzenia własnego zestawienia najlepszych filmów konkretnego gatunku. Tu mamy subiektywny przegląd najlepszych horrorów według autora książki. Z wieloma filmami należy się zgodzić, gdyż większość to bez wątpienia ważne filmy gatunku, zawierające elementy, które miały duży wpływ na współczesne kino. Na początek trzy tytuły należące do niemieckiego ekspresjonizmu, aby podkreślić, że to Niemcy byli pierwsi. Potem są amerykańskie potwory Universalu: Dracula, Mumia, Wilkołak i Frankenstein (w tym ostatnim przypadku opisano tylko sequel Narzeczoną Frankensteina - całkiem słusznie, bo jest lepszy od oryginału), pominięto horrory brytyjskiej wytwórni Hammer (ja też bym pominął), ale sporo jest innych ważnych i bardzo dobrych filmów gatunku (np. Psychoza i Ptaki Hitchcocka, Szczęki Spielberga), są horrory psychologiczne, satanistyczne, slashery, filmy mroczne i nastrojowe oraz krwawe i szokujące, autor leksykonu nie zapomniał o horrorach włoskich i japońskich. Są także pojedyncze tytuły z innych krajów, np. z Polski film Jacka Koprowicza Medium (1985).
Wierzę, że filmy tu opisane są godne obejrzenia i polecenia. Jednak ilość rażących błędów w tłumaczeniu jest ogromna i sprawia, że raczej książki nikomu nie należy polecać. Wiele informacji wprowadzi czytelnika w błąd, chyba że ktoś oglądał większość filmów i choć trochę kojarzy niektóre fakty z historii kina. Twórcy się napracowali, ale polski wydawca nie zadbał o zatrudnienie jakiegoś konsultanta, albo chociaż powinien zadbać o to, aby tłumacze obejrzeli filmy, o których piszą. Więcej o książce czytać tutaj. W 2011 roku powstało nowe wydanie tego leksykonu, w którym część błędów została poprawiona, dodano także nowe filmy (np. Czarny łabędź).
Kto by się spodziewał, że wśród pięciuset reżyserów znajdzie się nazwisko japońskiego reżysera filmów soft-porno Tatsumi Kumashiro, albo belgijskiego twórcy horrorów i erotyków Harry'ego Kümela. Omówiono twórczość wielu reżyserów z różnych krajów, zarówno tych tworzących ambitne kino, cenionych przez krytyków, jak i tych twórców, którzy realizują widowiska komercyjne, odnoszące sukcesy wśród widzów. Zarówno ci, którzy tworzą artystyczne eksperymenty jak i reżyserzy tworzący efektowne widowiska wyróżniające się pod względem wizualnym. Wśród reżyserów wielu narodowości są też nazwiska polskie (W. Has, A. Holland, K. Kieślowski, A. Munk, R. Polański, J. Skolimowski i A. Wajda, zabrakło Ryszarda Bolesławskiego).
2007: 501 gwiazd filmowych - Steven J. Schneider
Podobnie jak w powyższym opracowaniu, zaskakuje wybór niektórych nazwisk. Bo czy ktoś kojarzy nazwiska Dale Evans, Pedro Infante, Reggie Nalder czy np. Jorge Negrete. Są tu nie tylko gwiazdy pierwszej wielkości, których zna cały świat. Wśród pięciuset nazwisk są też te mniej znane. W przeciwieństwie do 501 reżyserów filmowych, skupiono się tu głównie na amerykańskich gwiazdach. Jedyny polski akcent w tym opracowaniu to obecność Poli Negri, która przecież i tak większą karierę zrobiła w Stanach. Książka godna polecenia, można się dowiedzieć wielu ciekawych rzeczy, np. jak w ironiczny sposób o swojej metodzie aktorskiej wypowiedzieli się Robert Mitchum i Roger Moore, albo dlaczego młoda meksykańska aktorka Lupe Vélez odebrała życie sobie i swojemu dziecku - aktorka zagrała m.in. pamiętny epizod u boku Flipa i Flapa w komedii Ryszarda Bolesławskiego Hollywood Party (1934).
2008: Słownik adaptacji filmowych - Andrzej Kołodyński, Konrad Zarębski
Ciekawe opracowanie, które powinno zachęcić nie tylko do sięgnięcia po filmy, ale także po książki, będące pierwowzorami wielu znanych filmów. Jest tu krótka notka o autorze, opis fabuły książki i filmu oraz różnice i zależności między literaturą a filmem. Dobra adaptacja nie musi być wierna oryginałowi, gdyż adaptacja to przeniesienie bohaterów i fabuły do innego medium, a różne media rządzą się różnymi prawami. Nie zawsze więc najwierniejsza ekranizacja będzie ekranizacją najlepszą. Wybór tytułów nie wydaje się przypadkowy, ale obecność niektórych filmów jest zaskakująca i nie do końca zrozumiała. Dlaczego np. znalazła się w leksykonie adaptacja Quo vadis z 2001 - czy tylko z powodu położenia większego nacisku na kino polskie? A dlaczego np. nie ma żadnej wersji Trzech muszkieterów? Dlaczego poza Lśnieniem nie ma żadnej adaptacji książki Stephena Kinga? Dziwne też, że zapomniano o adaptacjach książek Daphne du Maurier (pojawiający się tytuł Ptaki to powieść norweskiego pisarza Tarjei Vesaasa, której adaptacją jest debiut Witolda Leszczyńskiego Żywot Mateusza). Nie mogło zabraknąć filmów Andrzeja Wajdy, uznawanego za mistrza adaptacji, ale jest ich zdecydowanie za dużo. Zabrakło zaś kilku bardzo dobrych ekranizacji, takich jak np. Maratończyk.
2008: Słownik wiedzy o filmie - Joanna Wojnicka, Olga Katafiasz
Leksykon dotyczący podstawowej wiedzy filmowej, przydatnej każdemu, kto chce poznać bliżej kinematografię, kto chce zrozumieć kino artystyczne i pojąć dlaczego tacy twórcy jak Bergman, Fellini i Kubrick są uważani za mistrzów kina. Książka zawiera trzy rozdziały. Pierwszy to historia kina, w której znalazła się charakterystyka przełomowych nurtów, takich jak: niemiecki ekspresjonizm, francuski impresjonizm, czarny realizm poetycki, włoski neorealizm, radzieckie kino odwilżowe, kino nowofalowe w Europie i inne. Drugi rozdział prezentuje autorów (reżyserów), którzy tworzą kino oryginalne i ambitne. Natomiast w ostatniej, trzeciej części przedstawiono kino gatunków. Cechuje się ono głównie powtarzalnością schematów i związaną z nią przewidywalnością, więc nie wymaga ono głębszej analizy, a jedynie wyróżnienia najważniejszych odmian, schematów i tytułów. Kino gatunków rozumie każdy, dlatego dobrym pomysłem było poświęcenie większej uwagi kinu artystycznemu, które nie dla wszystkich jest jasne, więc wymaga analizy i charakterystyki twórczości najważniejszych artystów. Autorki ciekawie i przystępnie wyjaśnili wpływ reżysera na rozwój kina. Bardzo dobry wstęp do tego słownika napisała Alicja Helman.
2010: Słownik gatunków i zjawisk filmowych - Bartłomiej Paszylk
Nie jest to słownik tradycyjnych i popularnych gatunków, takich jak: western, melodramat, thriller. Można tu znaleźć informacje na temat mało znanych, ale mających swoich wielbicieli gatunków kina rozrywkowego i oryginalnego. Są więc definicje i przykłady filmów exploitation, giallo, gore, peplum, poliziottesco, acid western, antywestern, spaghetti western i wielu innych. Gatunków filmowych dotyczy jednak druga część tego słownika, pierwsza zaś dotyczy twórców, którzy związani są z omawianymi tu gatunkami. Dario Argento, Mario Bava, Roger Corman, Ruggero Deodato, Lucio Fulci, Monte Hellman to tylko niektórzy reżyserzy, których twórczość została omówiona w tym słowniku. Ale oprócz tych mniej popularnych twórców są też reżyserzy, którzy odnieśli większy sukces, mimo iż nie stronili od eksperymentów, np. bracia Coen, Clint Eastwood, Sergio Leone, Christopher Nolan, Sam Peckinpah, Quentin Tarantino. Autor książki wykorzystuje często cytaty innych krytyków lub wypowiedzi twórców, o których pisze, ale stosuje je umiejętnie, czasami umieszczając także własne, ciekawe i celne, spostrzeżenia. Sporo jest tu na temat kina włoskiego i amerykańskiego, niestety mało na temat kina azjatyckiego - jest Jackie Chan i Bruce Lee oraz kino sztuk walki i kaijū eiga, ale nie ma nic o jidai geki, yakuza eiga, pinku eiga i j-horrorach. Pojawia się więc uczucie, iż jest to opracowanie niepełne, ale ogólnie nie jest źle, czyta się dobrze i można się dowiedzieć wielu ciekawych rzeczy. Na przykład o westernach Rogera Cormana z lat 50-tych. Bartłomiej Paszylk, który napisał także Leksykon filmowego horroru, także i w tym omawianym Słowniku... nie zapomniał o wprowadzeniu polskiego akcentu, jakim jest obecność Andrzeja Żuławskiego, który podobno, gdy pracował jako asystent Andrzeja Wajdy przy Popiołach namówił reżysera na strącenie konia w przepaść.
2011: Film Art. Sztuka filmowa. Wprowadzenie - David Bordwell, Kristin Thompson
Podręcznik akademicki wprowadzający czytelników w najważniejsze zagadnienia związane z kinematografią. Rzetelne i fachowe opracowanie, w którym znalazły się przykłady krytycznej analizy filmów oraz ciekawe spojrzenie na gatunki i rodzaje filmów, historię kina oraz inne aspekty sztuki filmowej. Formę narracyjną przeanalizowano na przykładzie Obywatela Kane'a, a montaż na przykładzie Sokoła maltańskiego. Z kolei analizując Ucieczkę skazańca autorzy podręcznika przyjrzeli się bliżej funkcjom dźwięku. Poza tym zaprezentowano historię kina - od początków poprzez kino hollywoodzkie i europejskie nurty artystyczne na kinie z Hongkongu kończąc. Idealnym dopełnieniem tekstu są świetnie dopasowane kadry z filmów i cytaty twórców. Z książki można się dowiedzieć na czym polega konstruowanie przestrzeni wzdłuż osi akcji. Po przeczytaniu tego kompendium wiedzy można bardziej docenić niektóre filmy i ich twórców wiedząc, w jaki sposób wykorzystali elementy języka filmowego i jaki efekt osiągnęli dzięki nim.
2008: Słownik adaptacji filmowych - Andrzej Kołodyński, Konrad Zarębski
Ciekawe opracowanie, które powinno zachęcić nie tylko do sięgnięcia po filmy, ale także po książki, będące pierwowzorami wielu znanych filmów. Jest tu krótka notka o autorze, opis fabuły książki i filmu oraz różnice i zależności między literaturą a filmem. Dobra adaptacja nie musi być wierna oryginałowi, gdyż adaptacja to przeniesienie bohaterów i fabuły do innego medium, a różne media rządzą się różnymi prawami. Nie zawsze więc najwierniejsza ekranizacja będzie ekranizacją najlepszą. Wybór tytułów nie wydaje się przypadkowy, ale obecność niektórych filmów jest zaskakująca i nie do końca zrozumiała. Dlaczego np. znalazła się w leksykonie adaptacja Quo vadis z 2001 - czy tylko z powodu położenia większego nacisku na kino polskie? A dlaczego np. nie ma żadnej wersji Trzech muszkieterów? Dlaczego poza Lśnieniem nie ma żadnej adaptacji książki Stephena Kinga? Dziwne też, że zapomniano o adaptacjach książek Daphne du Maurier (pojawiający się tytuł Ptaki to powieść norweskiego pisarza Tarjei Vesaasa, której adaptacją jest debiut Witolda Leszczyńskiego Żywot Mateusza). Nie mogło zabraknąć filmów Andrzeja Wajdy, uznawanego za mistrza adaptacji, ale jest ich zdecydowanie za dużo. Zabrakło zaś kilku bardzo dobrych ekranizacji, takich jak np. Maratończyk.
2008: Słownik wiedzy o filmie - Joanna Wojnicka, Olga Katafiasz
Leksykon dotyczący podstawowej wiedzy filmowej, przydatnej każdemu, kto chce poznać bliżej kinematografię, kto chce zrozumieć kino artystyczne i pojąć dlaczego tacy twórcy jak Bergman, Fellini i Kubrick są uważani za mistrzów kina. Książka zawiera trzy rozdziały. Pierwszy to historia kina, w której znalazła się charakterystyka przełomowych nurtów, takich jak: niemiecki ekspresjonizm, francuski impresjonizm, czarny realizm poetycki, włoski neorealizm, radzieckie kino odwilżowe, kino nowofalowe w Europie i inne. Drugi rozdział prezentuje autorów (reżyserów), którzy tworzą kino oryginalne i ambitne. Natomiast w ostatniej, trzeciej części przedstawiono kino gatunków. Cechuje się ono głównie powtarzalnością schematów i związaną z nią przewidywalnością, więc nie wymaga ono głębszej analizy, a jedynie wyróżnienia najważniejszych odmian, schematów i tytułów. Kino gatunków rozumie każdy, dlatego dobrym pomysłem było poświęcenie większej uwagi kinu artystycznemu, które nie dla wszystkich jest jasne, więc wymaga analizy i charakterystyki twórczości najważniejszych artystów. Autorki ciekawie i przystępnie wyjaśnili wpływ reżysera na rozwój kina. Bardzo dobry wstęp do tego słownika napisała Alicja Helman.
2010: Słownik gatunków i zjawisk filmowych - Bartłomiej Paszylk
Nie jest to słownik tradycyjnych i popularnych gatunków, takich jak: western, melodramat, thriller. Można tu znaleźć informacje na temat mało znanych, ale mających swoich wielbicieli gatunków kina rozrywkowego i oryginalnego. Są więc definicje i przykłady filmów exploitation, giallo, gore, peplum, poliziottesco, acid western, antywestern, spaghetti western i wielu innych. Gatunków filmowych dotyczy jednak druga część tego słownika, pierwsza zaś dotyczy twórców, którzy związani są z omawianymi tu gatunkami. Dario Argento, Mario Bava, Roger Corman, Ruggero Deodato, Lucio Fulci, Monte Hellman to tylko niektórzy reżyserzy, których twórczość została omówiona w tym słowniku. Ale oprócz tych mniej popularnych twórców są też reżyserzy, którzy odnieśli większy sukces, mimo iż nie stronili od eksperymentów, np. bracia Coen, Clint Eastwood, Sergio Leone, Christopher Nolan, Sam Peckinpah, Quentin Tarantino. Autor książki wykorzystuje często cytaty innych krytyków lub wypowiedzi twórców, o których pisze, ale stosuje je umiejętnie, czasami umieszczając także własne, ciekawe i celne, spostrzeżenia. Sporo jest tu na temat kina włoskiego i amerykańskiego, niestety mało na temat kina azjatyckiego - jest Jackie Chan i Bruce Lee oraz kino sztuk walki i kaijū eiga, ale nie ma nic o jidai geki, yakuza eiga, pinku eiga i j-horrorach. Pojawia się więc uczucie, iż jest to opracowanie niepełne, ale ogólnie nie jest źle, czyta się dobrze i można się dowiedzieć wielu ciekawych rzeczy. Na przykład o westernach Rogera Cormana z lat 50-tych. Bartłomiej Paszylk, który napisał także Leksykon filmowego horroru, także i w tym omawianym Słowniku... nie zapomniał o wprowadzeniu polskiego akcentu, jakim jest obecność Andrzeja Żuławskiego, który podobno, gdy pracował jako asystent Andrzeja Wajdy przy Popiołach namówił reżysera na strącenie konia w przepaść.
2011: Film Art. Sztuka filmowa. Wprowadzenie - David Bordwell, Kristin Thompson
Podręcznik akademicki wprowadzający czytelników w najważniejsze zagadnienia związane z kinematografią. Rzetelne i fachowe opracowanie, w którym znalazły się przykłady krytycznej analizy filmów oraz ciekawe spojrzenie na gatunki i rodzaje filmów, historię kina oraz inne aspekty sztuki filmowej. Formę narracyjną przeanalizowano na przykładzie Obywatela Kane'a, a montaż na przykładzie Sokoła maltańskiego. Z kolei analizując Ucieczkę skazańca autorzy podręcznika przyjrzeli się bliżej funkcjom dźwięku. Poza tym zaprezentowano historię kina - od początków poprzez kino hollywoodzkie i europejskie nurty artystyczne na kinie z Hongkongu kończąc. Idealnym dopełnieniem tekstu są świetnie dopasowane kadry z filmów i cytaty twórców. Z książki można się dowiedzieć na czym polega konstruowanie przestrzeni wzdłuż osi akcji. Po przeczytaniu tego kompendium wiedzy można bardziej docenić niektóre filmy i ich twórców wiedząc, w jaki sposób wykorzystali elementy języka filmowego i jaki efekt osiągnęli dzięki nim.
.jpg)
0 komentarze:
Prześlij komentarz