Kto sieje wiatr

Inherit the Wind (1960 / 128 minut)
reżyseria: Stanley Kramer
scenariusz: Nedrick Young (pod pseud. Nathan E. Douglas), Harold Jacob Smith na podst. sztuki Jerome'a Lawrence'a i Roberta Edwina Lee

Tekst poprawiony 02.06.2017,

opublikowany także w serwisie film.org.pl 

w cyklu Czarno na białym.

Duża grupa filmowców, a także widzów uważa, że prawdziwe kino to akcja, thrills & horror. Bo autentyczne emocje – od ekscytacji po strach – wywołują mocne, pełne brawury filmy o przemocy, wypełnione trzymającymi w napięciu zdarzeniami, scenami kaskaderskimi, brutalnością. Ale istnieją też twórcy, którzy potrafią utrzymać uwagę widza za pomocą pojedynków na słowa. Można je podziwiać na przykład w dramatach sądowych. Jest to gatunek uprawiany we Francji (Prawda w reżyserii H.G. Clouzota), we Włoszech (Sacco i Vanzetti, mój ulubiony film tego genre’u), także w Polsce (wybitne dzieło naszej kinematografii Sprawa Gorgonowej). Mistrzami gatunku byli Amerykanie: Sidney Lumet (Dwunastu gniewnych ludzi) i Stanley Kramer (Wyrok w Norymberdze). Film Kramera Kto sieje wiatr to adaptacja sztuki inspirowanej autentycznym procesem z 1925 roku.

Wyrok w Norymberdze

Judgment at Nuremberg (1961 / 161 minut)
reżyseria: Stanley Kramer
scenariusz: Abby Mann

Istniejąca od XIII wieku Norymberga była w czasie III Rzeszy jednym z głównych ośrodków nazizmu. Odbywały się tu procesy i egzekucje niewinnych ludzi skazywanych nie za swoje czyny, ale za pochodzenie. Biblijne zdanie „Nie sądźcie, abyście sami nie byli sądzeni” okazało się w tym przypadku prorocze. W tym samym gmachu, w którym zapadły liczne niesprawiedliwe wyroki, faszystowscy sędziowie stanęli na ławie oskarżonych, by zapłacić za swoje błędy. Wyrok w Norymberdze jest kolejnym (po Dwunastu gniewnych ludziach) dowodem na to, że Amerykanie potrafili kręcić nie tylko efektowne widowiska, ale też kino ambitne, koncertowo zagrane i obfitujące w genialne potyczki słowne. To najbardziej wartościowy film Stanleya Kramera - głęboki, pełen emocji, niezmiennie aktualny, dotykający tematów wielkiej wagi.

Edukacja i tradycja, czyli o filmach obyczajowych

Filmy tego gatunku przedstawiają zwyczaje panujące w jakimś określonym miejscu i określonym czasie. Bohaterowie poznają obce środowisko, nieznaną sobie kulturę i obyczaje, albo żyją w swoim własnym środowisku, próbując sobie poradzić z trudnymi warunkami, z samotnością, niezrozumieniem otoczenia. Świat przedstawiony może być w sposób dramatyczny lub komediowy. W dramatach obyczajowych mogą być obecne: problemy z narkotykami i alkoholem, nietolerancja, nienawiść, rywalizacja, korupcja, problemy małżeńskie. Natomiast komedie obyczajowe pokazują najczęściej dwoje młodych ludzi (kobietę i mężczyznę), próbujących poradzić sobie z problemami tego świata - mają oni marzenia, ale w końcu muszą się pogodzić z brutalną rzeczywistością. Do filmów obyczajowych zaliczają się też tzw. filmy środowiskowe - przedstawiające pewne środowisko np. dziennikarzy, lekarzy, prawników, sportowców, studentów, aktorów, malarzy, pisarzy, kompozytorów, polityków itp.