Dziewczyna z tatuażem

The Girl with the Dragon Tattoo (2011 / 158 minut)
reżyseria: David Fincher
scenariusz: Steven Zaillian na podst. powieści Stiega Larssona pt. Män som hatar kvinnor

Amerykanie mają talent do interesów, a ten film jest tego dowodem. Trylogia Millennium Stiega Larssona biła rekordy sprzedaży w wielu krajach, więc jakakolwiek adaptacja cyklu przyniosłaby ogromne zyski. Wychodząc z tego założenia amerykańscy filmowcy zabrali się za przerobienie obszernej powieści na scenariusz filmowy. Scenarzysta Steven Zaillian wraz z twórcą Siedem i Zodiaka podeszli bardzo profesjonalnie do zadania, z dużym szacunkiem traktując literacki pierwowzór. Zaskoczyło mnie to, że amerykańska wersja bardziej się trzyma książki niż szwedzka adaptacja. Fincher i Zaillian nie próbowali tej historii uprościć ani bardziej skomplikować, nie przenosili także akcji filmu do Stanów, uważając że Szwecja to idealne miejsce, by pokazać zepsucie i zezwierzęcenie człowieka.
 

David Fincher wie jak pokazać na ekranie mroczną stronę natury ludzkiej. Perwersja, wynaturzenie i agresywne zachowania przedstawił w sposób bardzo dosadny i bezkompromisowy. Za pomocą skąpanych w mroku, niepokojących kadrów reżyser pokazał widzom pesymistyczny obraz społeczeństwa, które czasem nie potrafi kontrolować negatywnych emocji. Prowadzi to do brutalnych gwałtów, nieuzasadnionej agresji i nieludzkiego zachowania. Fincher nie oszczędza aktorów i widzów, pokazując przemoc bezlitosną, szokującą, brutalną. Reżyserowi udało się stworzyć kilka znakomitych scen, takich jak akcja na schodach do metra, spotkanie z kuratorem w windzie, konfrontacja Mikaela z mordercą, zwracają także uwagę sekwencje z kotem. Scena gwałtu wzbudza odrazę, wygląda na wstrząsająco realistyczną, ale już odwet na gwałcicielu wydaje się raczej naturalnym następstwem tamtego czynu i sprawia satysfakcję. Niestety moment kulminacyjny czyli odkrycie tajemnicy Harriet pojawia się dość nieoczekiwanie, jakby reżyser zapomniał włączyć do filmu jedną lub dwie sceny, które pozwoliłyby płynnie przejść do tego momentu.

Podobnie jak w innych thrillerach Finchera śledztwo prowadzone jest precyzyjnie, każdy drobiazg może okazać się ważnym śladem w drodze do rozwiązania trudnej zagadki sprzed wielu lat. Przydatne okazują się stare fotografie, a także zeznania świadków, którzy widzieli Harriet w dniu jej zaginięcia. Będące odwzorowaniem tych zeznań retrospekcje są nastrojowe, jakby istniały tylko w ludzkim umyśle, stanowią jednak odległą, zagadkową przeszłość, którą nawet po 40-tu latach trudno zrozumieć i wyjaśnić. Doszło wtedy do wypadku na moście, oddzielającym wyspę od stałego lądu. 40 lat później tym mostem przejeżdża Mikael Blomkvist i od razu odczuwa mroźną, nieprzyjazną atmosferę, bijącą od tego miejsca. Z czasem jednak kiedy śnieg topnieje, a ludzkie okrucieństwo coraz bardziej się nasila główny bohater i jego nowa przyjaciółka zanurzają się coraz głębiej w bagnie moralnego zepsucia i okrutnych zbrodni.

Ten film jest udany przede wszystkim dzięki świetnie scharakteryzowanym bohaterom o złożonej osobowości. Zamknięta w sobie, biseksualna, demonstrująca swoją inność dziewczyna z tatuażem, wnikliwy i ciekawski dziennikarz, dręczony koszmarami przeszłości przedsiębiorca i jego szalona rodzinka, kurator o sadystycznych skłonnościach. Takie zróżnicowane charaktery zaludniają ten zepsuty do szpiku kości świat stworzony przez Larssona i efektownie, ale bez niepotrzebnych ozdobników, przedstawiony na ekranie przez Finchera. Te postacie nie byłyby jednak tak ciekawe i wiarygodne, gdyby nie ożywili ich znakomici aktorzy. Mimo iż w obsadzie są Christopher Plummer, Stellan Skarsgård i Daniel Craig to jednak najbardziej się zapamięta Rooney Marę. Rola Lisbeth Salander to duże wyzwanie aktorskie i Mara podołała temu wyzwaniu. Zasługuje na uznanie tym bardziej, że musiała zmierzyć się z Noomi Rapace, która została już zaakceptowana przez fanów trylogii Larssona. Nie wiem, która z nich jest lepsza - obie aktorki zagrały bardzo przekonująco.

Dziewczyna z tatuażem to mistrzowski thriller - spójny, logiczny i przemyślany. Obserwujemy żmudne śledztwo, powoli przybliżające do rozwiązania zagadki. Mozolne przeglądanie fotografii i bystry umysł, potrafiący zauważyć pozornie nieistotne szczegóły, prowadzą do złożenia w całość wszystkich elementów układanki. Film zrobiony bardzo sprawnie, wciąga za pomocą posępnego klimatu, realistycznej przemocy, wyrazistych postaci pierwszo- i drugoplanowych oraz zręcznie poprowadzonej intrygi. Nie powiem, że jest lepszy od szwedzkiej wersji - oba filmy są bardzo dobre. Ale film Finchera ma jeszcze kilka zalet, których szwedzka ekranizacja nie miała. Na przykład muzykę, która podkręca napięcie i zwiększa niepokój, kiedy bohaterowie głowią się nad zawiłą łamigłówką. Albo pomysłowo zaprojektowaną czołówkę ze świetnym rockowym podkładem muzycznym. Czołówka wydaje się na pozór zbyt przeszarżowana i efekciarska, jednak dominujące w niej ciemne barwy i dynamiczne przejścia wskazują, że intro dość dobrze wprowadza w klimat mrocznego i stylowego kryminału, który cechuje się szybkim montażem i dopracowaną stroną wizualną.