Humor i krew w Korei

M*A*S*H (1972-83)
czas trwania: 11 sezonów, 251 epizodów po 25 minut, epizod ostatni Goodbye, Farewell, and Amen - 150 minut

Serial komediowy z ambicjami politycznymi i nie tylko. Zabawna i inteligentna satyra na temat życia chirurgów ze szpitala wojskowego w Korei podczas wojny na początku lat 50. Galeria interesujących postaci, które choć mają określone cechy charakteru, bywają czasami nieprzewidywalni. Na przestrzeni 11 lat zmieniał się nie tylko personel szpitala, ale też styl serialu. Pierwsze odcinki były bardziej komediowe, główni bohaterowie („Sokole Oko” i „Traper”) robili złośliwe kawały, popadali w konflikty, kombinowali, żartowali z kiepskiego jedzenia, podrywali pielęgniarki, w wolnych chwilach grali w karty lub oddawali się innym rozrywkom, marzyli o powrocie do domu, a kiedy nadlatywały helikoptery z rannymi (nazywane „wiatrakami”) zawsze byli gotowi do operacji. Ciężko przeżywali śmierć pacjentów, ale zdawali sobie sprawę, że wszystkich nie da się uratować, a nawet jak się uda, to tylko po to, aby z powrotem odesłać na front.

Teksty z filmów

Teksty jednozdaniowe (one-linery)

(w kolejności alfabetycznej wg tytułów filmów)

Powinieneś pracować w reklamie: dużo słów, mało treści.
Glenn Ford - Bannion (The Big Heat)

Tańczyłeś kiedyś z diabłem w świetle księżyca?
Jack Nicholson jako Joker - Batman
ang. Have you ever danced with the devil in the pale moonlight?

Zabijałem kobiety i dzieci. Zabijałem wszystko co się rusza i na drzewo nie ucieka, a teraz zabiję ciebie.
Clint Eastwood - Bez przebaczenia (The Unforgiven)
ang. I've killed women and children. I've killed everything that walks or crawls at one time or another. And I'm here to kill you, Little Bill, for what you done to Ned. 

Pewnie myślisz, że ja cię kopię, Bob. Mylisz się - ja przemawiam.
Gene Hackman - Bez przebaczenia (The Unforgiven)
ang. I guess you think I'm kicking you Bob! You are wrong - I speak.

Pewnie zastanawiasz się, czy wystrzeliłem pięć czy sześć razy. Chcesz wiedzieć, czy urodziłeś się pod szczęśliwą gwiazdą.
Clint Eastwood - Brudny Harry (Dirty Harry)
ang. I know what you're thinking. "Did he fire six shots or only five?" Well, to tell you the truth, in all this excitement I kind of lost track myself. But being as this is a .44 Magnum, the most powerful handgun in the world, and would blow your head clean off, you've got to ask yourself one question: Do I feel lucky? Well, do ya, punk?

Teraz już wiem czemu nazywają go Brudny Harry. Przyjmuje każdą brudną robotę jaka się trafi.
Reni Santoni - Brudny Harry (Dirty Harry)
ang. Now I know why they call him Dirty Harry. He gets the shit end of the stick every time. 

Jesteś chorobą, a ja lekarstwem.
Sylvester Stallone - Cobra
ang. You're the disease, and I'm the cure. 

Tu kończy się prawo i ja zaczynam, frajerze!
Sylvester Stallone - Cobra
ang. This is where the law stops and I start - sucker!

Serce mam dla rodziny, a mózg i jaja - do interesów.
Bruce McGill - Człowiek ringu (Cinderella Man)
ang. My heart is for my family. My brains and my balls are for business.

Być może pańscy ludzie mają czarne pasy, ale jeśli wejdą mi w drogę będą mieli fioletowe śliwki pod oczami.
Robert Duvall - Elita zabójców (The Killer Elite)
  
Meksykaniec, Żyd i kolorowy wchodzą do baru. Barman patrzy na nich i mówi: Wypierdalać.
Clint Eastwood - Gran Torino
ang. A Mexican, a Jew, and a colored guy go into a bar. The bartender looks up and says, "Get the fuck out of here." 

Nie mówię, że ci nie ufam i nie mówię, że ufam. Bo nie ufam.
Charlie Sheen - Hot Shots II
ang. I'm not saying I don't trust you, and I'm not saying I do. But I don't.

Mam uczulenie na bzdury.
Will Smith - Ja, robot (I, robot)
ang. Sorry, I'm allergic to bullshit.

Konie są tępe, lecz mają intuicję, jak dziewczyny w liceum - nie myślą, ale czują, że chłopcy chcą je bzyknąć.
Gene Hackman - Karmazynowy przypływ (Crimson Tide)
ang. Yeah, horses're fascinating animals. Dumb as fenceposts but very intuitive. In that way they're not too different from high school girls: they may not have a brain in their head but they do know all the boys want to fuck 'em. 

Masz być jak Tommy Lee Jones w Ściganym.
Jan Machulski - Kiler

Jeśli wrócisz to zarobisz tyle prawych, że poprosisz o lewego.
Chuck Norris - Kraj pod ostrzałem (Invasion U.S.A.)
ang. If you come back in, I'll hit you with so many rights you'll be begging for a left.

W Korei po staremu: walki, nienawiść, przemoc, bezsensowna brutalność, ludzie zachowujący się jak zwierzęta. No i oprócz tego jest jeszcze wojna.
Alan Alda jako Hawkeye - M*A*S*H

Pułkownika nie ma. Jest na konferencji. Ale jeśli to coś pilnego, to mogę go obudzić.
Gary Burghoff jako Radar - M*A*S*H

Moje serce wzlatuje na podobieństwo jastrzębia.
Dan George jako wódz Stara Skóra z Wigwamu (Old Lodge Skins) - Mały Wielki Człowiek (Little Big Man)  ang. My heart soars like a hawk.

Nie zdobędziecie świata bez dobrego adwokata.
Danny DeVito - Marsjanie atakują (Mars Attacks!)
ang. You wanna conquer the world, you're going to need lawyers, right?

Traktuję seks jak koszykówkę: jeden na jednego i jak najmniej kozłowania.
Leslie Nielsen jako Frank Drebin - Naga Broń. Ostateczna zniewaga (Naked Gun 33 1/3: The Final Insult)  ang. I like sex the way I play basketball, one on one with as little dribbling as possible.

Radio jest to takie pudełko, które kupuje się na raty, a kiedy skończy się spłacać, to już nie działa.
Melvyn Douglas - Ninoczka (Ninotchka)
ang. A radio's a little box that you buy on the installment plan, and before you tune it in, they tell you there's a new model out.

Nie wierzę w wampiry, ale wierzę w to, co widzę, a widzę pieprzone wampiry!
George Clooney - Od zmierzchu do świtu (From Dusk Till Dawn)
ang. I don't believe in vampires, but I believe in my own two eyes, and what I saw is fucking vampires!

Nie cierpię przemocy, Tom. Jestem biznesmenem. Krew to duży wydatek.
Al Lettieri - Ojciec chrzestny (The Godfather)
ang. I don't like violence, Tom. I'm a businessman. Blood is a big expense.

Jak można ufać facetowi, który nosi i pas i szelki - który nie ufa własnym spodniom.
Henry Fonda - Pewnego razu na Dzikim Zachodzie (C'era una volta il West)
ang. How can you trust a man who wears both a belt and suspenders? The man can't even trust his own pants.

Zabierz ode mnie te śmierdzące łapy, parszywa małpo!
Charlton Heston - Planeta małp (Planet of the Apes)
ang. Take your stinking paws off me, you damned dirty ape!

Wy ryzykujecie tylko życiem, ja mogę stracić nominację do Oscara za rolę drugoplanową.
Harvey Korman - Płonące siodła (Blazing Saddles)
ang. Now you men will only be risking your lives, whilst I will be risking an almost certain Academy Award nomination for Best Supporting Actor.

W świecie reklamy nie istnieje pojęcie kłamstwa, jest tylko celowa przesada.
Cary Grant - Północ północny zachód (North by Northwest)
ang. In the world of advertising, there's no such thing as a lie. There's only expedient exaggeration.

Ja mogę się wspiąć najwyżej na grzbiet konia.
Don 'Red' Barry - Shalako

Ja nadchodzę, a za mną kroczy piekło.
Kurt Russell jako Wyatt Earp - Tombstone
ang. You tell 'em I'm coming! And Hell's coming with me you hear! Hell's coming with me!

Jest co najmniej 100 powodów, dla których miałbym cię nie zabić, ale jakoś żaden nie przychodzi mi do głowy.
Clint Eastwood - Żółtodziób (The Rookie)
ang. There's gotta be a hundred reasons why I don't blow you away. Right now I can't think of one.

Dialogi z filmów

- Fuksa ma się tylko czasami.
- Ale głowę na karku trzeba mieć codziennie.
David Morse, Mos Def - 16 przecznic (16 Blocks)
ang. - Can't get lucky all the time.
       - You can be smart every day.

- Wszędzie są Niemcy.
- To się nazywa okupacja.
Kirsten Cooke, Gorden Kaye - 'Allo 'Allo!

- English Bob nie nosił dwóch rewolwerów tylko jeden.
- Jak to, przecież nazywali go Dwa Colty.
- Tak, ale nie dlatego, że miał dwa rewolwery. Po prostu miał fiuta dłuższego od colta.
Gene Hackman, Saul Rubinek - Bez przebaczenia (The Unforgiven)
ang. - First off, Corky never carried two guns. Though he should have.
       - No, no, he was, he was called "Two-Gun Corcoran."
       - Yeah well, a lot of folks did call him "Two-Gun" but that wasn't because he was sporting two pistols. That was because he had a dick that was so big it was longer than the barrel of that Walker Colt that he carried.

- Co pan robi w Casablance?
- Przyjechałem tu do wód.
- Przecież tu jest pustynia.
- Źle mnie poinformowano.
Claude Rains, Humphrey Bogart - Casablanca
ang. - What in heaven's name brought you to Casablanca?
       - My health. I came to Casablanca for the waters.
       - The waters? What waters? We're in the desert.
       - I was misinformed.

- Nie jesteś w moim typie.
- Za bystra?
- Niezamężna.
Daniel Craig, Eva Green - Casino Royale
ang. - You're not my type. 
       - Smart?
       - Single.

- Jest pan praworęczny?
- Tak, ale lewej ręki też używam.
Philip Baker Hall, Tony Shalhoub - Detektyw Monk

- Proszę nam nie przeszkadzać, usiłujemy tańczyć.
- Pan usiłuje, ona tańczy.
Matt Letscher, Antonio Banderas - Maska Zorro (The Mask of Zorro)
ang. - The lady and I were trying to dance.
       - You were trying. She was succeeding.

- Jeśli most nie będzie ukończony w terminie, będę musiał popełnić harakiri. Co by pan zrobił na moim miejscu?
- Na pańskim miejscu popełniłbym harakiri.
Sessue Hayakawa, Alec Guinness - Most na rzece Kwai (The Bridge on the River Kwai)
ang. - If the bridge is not built on time, I'll have to kill myself. What would you do if you were me? - I suppose if I were you... I'd have to kill myself. 

- Od kiedy jesteś zwolennikiem małżeństwa?
- Odkąd się rozwiodłem.
Marilyn Monroe, Robert Ryan - Na krawędzi (Clash by Night)
ang. - Since when did you start recommending marriage?
- Since I got my divorce.

- Nie wiedziałem, że znasz arabski.
- Jak się stąd szybko nie wydostaniemy, wszyscy będziemy szwargotać po arabsku.
Lee Marvin, Chuck Norris - Oddział Delta (The Delta Force)

- Czy jest w tym miasteczku ktoś, kto nie boi się Craiga Beldena?
- Tak. Pełno takich leży na cmentarzu!
Kirk Douglas, Val Avery - Ostatni pociąg z Gun Hill (The Last Train from Gun Hill)
ang. - Isn't there anybody in this town that's not afraid of Craig Belden?
       - Sure! Graveyard's full of them!

- W uczciwym pojedynku bym cię zabił.
- Marna to zachęta, bym walczył uczciwie.
Orlando Bloom, Johnny Depp - Piraci z Karaibów: Klątwa Czarnej Perły (Pirates of the Caribbean: The Curse of the Black Pearl)
ang. - In a fair fight, I'd kill you.
       - That's not much incentive for me to fight fair, then, is it?

- Jemioła jest trująca.
- Ale pocałunek bywa bardziej jadowity.
Michael Keaton, Michelle Pfeiffer - Powrót Batmana (Batman Returns)
ang. - A kiss under the mistletoe. You know, mistletoe can be deadly if you eat it.
       - But a kiss can be even deadlier.

- Spałem jak twardy kamień.
- A ja na twardym kamieniu.
Judson Mills, Clarence Gilyard - Strażnik Teksasu (Walker: Texas Ranger)

- Jeśli nie wrócę, powiedz mojej mamie, że ją kocham.
- Twoja mama nie żyje.
- Więc sam jej to powiem.
Josh Brolin, Kelly Macdonald - To nie jest kraj dla starych ludzi (No Country for Old Men)
ang. - If I don't come back, tell mother I love her.
       - Your mother's dead, Llewelyn.
       - Well then I'll tell her myself.

- Prosimy o zapięcie pasów!
- Cholera, nie wzięłam pasa.
Unknown, Margaret Rutherford - Z życia VIP-ów (The V.I.P.s)

- Kilka centymetrów w górę i byś nie żył.
- Kilka centymetrów w dół i śpiewałbym falsetem.
Danny Glover, Mel Gibson - Zabójcza broń (Lethal Weapon)

- Nie możesz wszystkiego załatwiać pięścią.
- Spluwą nie mogłem, za dużo gapiów.
Danny Glover, Mel Gibson - Zabójcza broń 3 (Lethal Weapon 3)

Monologi filmowe

Jestem człowiekiem religijnym, ale nie należę do żadnego kościoła. Mówią, że jestem dobrym żołnierzem, choć gardzę wojskiem. Przedstawiano mnie wielu kobietom, ale nigdy się nie ożeniłem. Innymi słowy - Jeszcze nikt mnie w nic nie wrobił.

Charlton Heston - Chartum (Khartoum)

ang. I, ah..regard myself as a religious man, yet I belong to no church. I'm an able soldier yet I abhor armies. I can even add that I've been introduced to hundreds of women but never married. in other words no one's ever talked me into anything. 

Znam człowieka, który chciałby cię zabić indiańskim sposobem. Powoli. I tak też zrobię. Ale sposobem białego człowieka. Najpierw staniesz przed sądem. To zabierze trochę czasu i nieźle się napocisz. A potem cię skażą. Nie widziałem człowieka, który nie zwymiotował po usłyszeniu wyroku. A potem będziesz siedział w celi i czekał. Może przez kilka miesięcy, myśląc o tym sznurze wokół szyi. Potem przyjdą w zimny poranek, tuż przed wschodem słońca. Zawiążą ci z tyłu ręce. Zaczniesz szlochać, kopać i błagać o pomoc. Ale to nie pomoże. Zaciągną cię na podwyższenie, założą sznur wokół szyi i zostawią cię samego z czarnym workiem na głowie. Wiesz, jaki dźwięk usłyszysz na koniec? Kopnięcie zapadni, która się otworzy. Pociągniesz swoim ciężarem sznur jak worek ziemniaków. Zbieleje ci szyja. Jabłko Adama zmieni się w papkę. Będziesz walczył o oddech, ale to nie pomoże. Twój mózg zacznie się gotować. Będziesz wrzeszczał, ale nikt nie usłyszy. Ty to usłyszysz, ale nikt poza tobą. Wreszcie zawiśniesz tam martwy i osamotniony.

Kirk Douglas - Ostatni pociąg z Gun Hill (Last Train from Gun Hill)

ang. I know an old man who'd like to kill you, Belden - the Indian way: slow. That's how I'm gonna do it: slow - but the white man's way. First you stand trial. That takes a fair amount of time, and you'll do a lot of sweating! Then they'll sentence ya. I never seen a man who didn't get sick to his stomach when he heard the kind of sentence you'll draw. After that you'll sit in a cell and wait, maybe for months, thinking how that rope will feel around your neck. Then they'll come around, some cold morning, just before sun-up. They'll tie your arms behind you. You'll start blubbering, kicking, yelling for help. But it won't do you any good. They'll drag you out in the yard, heave you up on that platform, fix that rope around your neck and leave you out there all alone with a big black hood over your eyes. You know the last sound you hear? Kind of a thump when they kick the trapdoor catch - and down you go. You'll hit the end of that rope like a sack of potatoes, all dead weight. It'll be white hot around your neck and your Adam's Apple will turn to mush. You'll fight for your breath, but you haven't got any breath. Your brain will begin to boil. You'll scream and holler! But nobody'll hear you. You'll hear it. But nobody else. Finally you're just swingin' there - all alone and dead. 


W tej branży jest od chuja nierealnie myślących skurwieli. Przekonanych, że ich dupa zestarzeje się tak jak wino. Jeśli myślisz, że skwaśnieje, to dobrze myślisz. Jeśli myślisz, że z wiekiem szlachetnieje – to źle myślisz.
Ving Rhames - Pulp Fiction
ang. You see, this profession is filled to the brim with unrealistic motherfuckers. Motherfuckers who thought their ass would age like wine. If you mean it turns to vinegar, it does. If you mean it gets better with age, it don't.

W szponach strachu, czyli o filmowych horrorach

Historia filmowego horroru na pewno wyglądałaby inaczej, gdyby w XIX wieku nie powstały trzy pełne grozy i niesamowitości książki: powieści Frankenstein Mary Shelley i Dracula Brama Stokera oraz opowiadanie Doktor Jekyll i pan Hyde Roberta Louisa Stevensona. To dzięki tym książkom twórcy filmów ożywili na ekranie postacie, takie jak: bezimienny potwór, wampir i człowiek, mający dwie osobowości (dobrą i złą). Ale stopniowo wprowadzano do filmów także inne straszne postacie z literatury: duchy, żywe trupy, wilkołaki, demony, potwory z kosmosu, mutanty itd.

Istnieją dwie podstawowe definicje horroru. Wg pierwszej horror to opowieść niesamowita, w której występują zjawiska nadprzyrodzone (duchy, wampiry, demony itp.). Wg drugiej definicji do horrorów oprócz opowieści niesamowitych zalicza się też mroczne, klimatyczne thrillery o psychopatycznych mordercach lub realnych potworach (jak rekin w Szczękach). Horrory mogą straszyć zarówno mrocznym klimatem, atmosferą zagrożenia, niepokojącą ciemnością, zbliżającym się złem, sugerowanym przez umiejętne prowadzenie kamery, jak również krwawymi efektami, potworami wyłaniającymi się z mroku, przerażającą dosłownością w pokazywaniu przemocy i okrucieństwa.

Cytaty ludzi kina (i nie tylko)

Charles Chaplin

- Jestem smutny, bo stałem się bogaty, grając biednych.

- Kobiety mogą uczynić milionerem tylko takiego mężczyznę, który jest miliarderem.

- Na cudze błędy patrzymy jak na cudze żony. I z jednych, i drugich mamy więcej radości, niż ze swoich.

- Najmądrzejszy naród na świecie to niewątpliwie Chińczycy. Wynaleźli druk - ale nie gazety, proch - ale tylko do sztucznych ogni, wynaleźli wreszcie kompas - ale powstrzymali się przed odkryciem Ameryki.

- Nienawiść jest najsubtelniejszą formą gwałtu.

- Wojny to biznes. Jedno morderstwo czyni z człowieka łajdaka, miliony morderstw czynią z człowieka bohatera.

- Żal mi czasów niemego filmu. Cóż to była za radość widzieć, jak kobiecie otwierają się usta, a głosu nie słychać.

- Życie jest tragedią, gdy widziane z bliska, a komedią gdy, widziane z daleka.

W potrzasku, czyli o filmowych thrillerach

Thriller to specyficzny gatunek. Trudno rozpoznać go na pierwszy rzut oka. Zwykle dopiero po pewnym czasie można stwierdzić czy film jest thrillerem. Przynależność do tego gatunku nie zależy od tematyki czy fabuły, ale raczej od stylu. Podstawowe elementy thrillera to:

- zwykły człowiek, nie przeszkolony do walki z przestępczością, musi stanąć w obliczu niebezpieczeństwa, sam musi zmierzyć się ze złem, nie może liczyć na pomoc np. policji, często nawet nikt mu nie wierzy;

- tajemnica zbrodni (morderstwo, porwanie itp.);

- motyw odcięcia od świata (tajemnicze miasteczko, dom na odludziu, jakaś inna zamknięta przestrzeń, z której trudno się wydostać);

- wyścig z czasem (bohater ma niewiele czasu na rozwiązanie problemu);

- mroczny klimat, atmosfera zagrożenia.

Kino tylko dla „orłów” - o filmach wojennych

Na początek należy rozwiązać problem definicji, bo okazuje się, że film wojenny to niekoniecznie taki, który rozgrywa się podczas wojny. Aby film zaliczyć do wojennych musi on spełniać cztery warunki:

1. Powinien rozgrywać się w czasach od I wojny światowej do czasów obecnych, filmy rozgrywające się przed I wojną światową określane są mianem filmów historycznych lub kostiumowych, a więc np. znakomity film Na polu chwały (Glory, 1989) Edwarda Zwicka jest właśnie filmem historycznym, ponieważ akcja rozgrywa się podczas wojny secesyjnej.

2. Głównymi bohaterami powinni być żołnierze, a nie cywile, nawet jeśli podjęliby walkę. W związku z powyższym takie filmy jak Pod ostrzałem (Under Fire, 1983, rewolucja w Nikaragui, reż. Roger Spottiswoode), Pola śmierci (The Killing Fields, 1984, rewolucja w Kambodży, reż. Roland Joffe) oraz Krwawy diament (Blood Diamond, 2006, wojna domowa w Sierra Leone, reż. Edward Zwick) mogą być uznane jako dramaty sensacyjne.

3. Filmy wojenne powinny być osadzone w jakimś kontekście historycznym, tzn. akcja powinna się rozgrywać podczas wojen, które w rzeczywistości miały miejsce, a nie zostały wymyślone. Dlatego do wojennych nie powinno się zaliczać filmów o fikcyjnych konfliktach afrykańskich: Dzikie gęsi (The Wild Geese, 1978), Psy wojny (The Dogs of War, 1980) oraz nawiązujących do czasów „zimnej wojny” filmów o wojnie sowiecko - amerykańskiej tj. Czerwony świt (Red Dawn, 1984) oraz Inwazja na USA (Invasion U.S.A., 1985).

4. Filmy wojenne powinny też pokazywać walki na froncie, może z wyjątkiem licznych filmów „obozowych”. Do wojennych można także zaliczyć (lub nie) filmy o wymowie antymilitarnej lub militarnej. Rozgrywają się one zwykle w jednostce wojskowej albo np. w obozie karnym dla żołnierzy albo na froncie. Przykładem filmów antymilitarnych, nie rozgrywających się na froncie są dramaty: Stąd do wieczności (link) oraz Wzgórze (link).

Sport na ekranie

Rozgrywki Ligi Mistrzów oraz Mistrzostwa Świata i Europy w piłce nożnej przyciągają zawsze miliony kibiców przed ekrany lub na stadiony i dostarczają zawsze wielu emocji. Świadczy to o tym, że piłka nożna to jeden z najpopularniejszych sportów drużynowych. Dlatego wielu widzom może się wydać dziwne, że tak niewiele dobrych filmów powstało o futbolu. Ale przynajmniej kilka wartościowych dzieł można z czystym sumieniem polecić.

Najlepszy film o piłce nożnej to, moim zdaniem, Piłkarski poker (1988, reż. Janusz Zaorski) opowiadający o przekrętach podczas rozgrywek ligowych. Dużym atutem filmu była doborowa obsada (Janusz Gajos, Marian Opania, Jan Englert, Edward Linde Lubaszenko, Mariusz Dmochowski). Z hollywoodzkich obrazów o futbolu na szczególne wyróżnienie zasługuje Ucieczka do zwycięstwa (1981), w której John Huston połączył pasję sportową z motywem ucieczki z obozu jenieckiego. W obsadzie - ludzie z całego świata: Amerykanin Sylvester Stallone, Anglik Michael Caine, Szwed Max von Sydow, wielu Francuzów i Niemców, a w epizodach zawodnicy: Pelé (Brazylia), Bobby Moore (Anglia), Osvaldo Ardiles (Argentyna), Kazimierz Deyna (Polska), Paul Van Himst (Belgia), Hallvar Thoresen (Norwegia), Mike Summerbee (Anglia), Soren Lindsted (Dania), John Wark (Szkocja), Kevin O'Callaghan (Irlandia), Russell Osman (Anglia), Co Prins (Holandia). Trzeba przyznać, że film całkiem sympatyczny, ogląda się go bez znudzenia.

 
Taki sam chwyt polegający na ściągnięciu do kin zarówno kinomanów jak i fanów sportu poprzez zatrudnienie gwiazd piłki nożnej wykorzystali twórcy filmu pod wiele mówiącym krótkim tytułem Gol! (2005, reż. Danny Cannon). W tym filmie oprócz aktorów wystąpili więc: Zinedine Zidane (Francja), Raul (Hiszpania), Patrick Kluivert (Holandia), Milan Baros (Czechy), John Arne Riise (Norwegia), Brazylijczycy Ronaldinho i Kaká oraz Anglicy David Beckham, Steven Gerrard, Alan Shearer, Kieron Dyer, Paul Konchesky, Jamie Carragher i Titus Bramble, a także trener Anglików, Szwed z pochodzenia Sven Göran Eriksson. Można jeszcze wspomnieć o adaptacji książki Nicka Hornby'ego Futbolowa gorączka (1997), chińskiej fantazji Shaolin Soccer (2001) Stephena Chow, zabawnym Meczu ostatniej szansy (2001), romantycznym Podkręć jak Beckham (2002) i niemieckiej produkcji Jeden dzień w Europie (2005), której akcja rozgrywa się podczas finału piłkarskiej Ligi Mistrzów.

Pelé w Ucieczce do zwycięstwa

Ze wszystkich dyscyplin sportowych największe szczęście do kina miał boks, który był tematem wielu filmów realizowanych często przez cenionych reżyserów. Jednym z najlepszych był Wściekły Byk (1980) Martina Scorsese z oscarową kreacją Roberta De Niro, opowieść o karierze i upadku Jake'a LaMotty mistrzowsko przedstawiona na ekranie. Do najbardziej lubianych należy również Rocky (1976, reż. John G. Avildsen), który zdobył Oscary za najlepszy film, reżyserię i montaż (świetnie zmontowana finałowa scena pojedynku). Film opowiada o miłości i ciężkiej pracy, która prowadzi do sukcesu. Rocky przegrywa na punkty, ale zostaje bohaterem, bo się nie poddaje i walczy do końca. Finał jest naprawdę mocny i wzruszający. Dużym plusem są świetne kreacje aktorskie: czwórka aktorów zdobyła nominacje do Oscarów - Talia Shire, Burgess Meredith, Burt Young i przede wszystkim Sylvester Stallone (także nominacja za scenariusz). Stallone, podobnie jak Rocky, nie poddał się i walczył o rolę w tym filmie (mimo, że nie był jeszcze znany, a producenci chcieli obsadzić gwiazdora). Genialna jest muzyka Billa Contiego, szczególnie w pamięć zapadają dwa utwory: „Gonna Fly Now” (motyw treningu) i „Going the Distance” (motyw walki). Kolejne części Rocky'ego (druga z 1979, trzecia z 1982 i czwarta z 1985), reżyserowane przez Stallone'a są nawet interesujące, ale piąta (zrealizowana w 1990) okazała się porażką (na stanowisko reżysera powrócił Avildsen, reżyser 'jedynki'). W 2006 Sly Stallone powrócił jako bokser (a także reżyser i scenarzysta) w dobrze przyjętym filmie Rocky Balboa. Dodam jeszcze, że wizytówką serii były znakomite piosenki: z trzeciej części „Eye of the Tiger” oraz z czwartej - „Burning Heart” i „No Easy Way Out”.

Inne przykłady filmów o boksie to: Champ (1931), Kid Galahad (1937) z Edwardem G. Robinsonem, Bette Davis i Humphreyem Bogartem, Ostatnia runda (1947), Champion (1949) z Kirkiem Douglasem, Na nabrzeżach (1954), w którym Marlon Brando wywarł duże wrażenie jako były bokser powiązany z mafią, Między linami ringu (1956) z Paulem Newmanem w roli Rocky'ego Graziano, Tym boleśniejszy ich upadek (1956) z ostatnią rolą Humphreya Bogarta, Rocco i jego bracia (1960) z Alainem Delonem, Requiem dla wagi ciężkiej (1961) z Anthonym Quinnem, Kid Galahad (1962, remake filmu z 1937) z Elvisem Presleyem, Bokser (1967) z Danielem Olbrychskim, Zachłanne miasto (1972) Johna Hustona, Ciężkie czasy (1975) Waltera Hilla z Charlesem Bronsonem i Jamesem Coburnem, Mistrz (1979) Franco Zeffirellego, Klincz (1979, film polski), Homeboy (1988), Pojedynek oszustów (1992), w którym Louis Gossett Jr pokonuje na ringu 10 zawodników w ciągu 24 godzin, Bokser (1997) z Danielem Day-Lewisem, Huragan (1999) z Denzelem Washingtonem w roli boksera oskarżonego o morderstwo, Ali (2001) - biografia Muhammada Alego dokonana przez Michaela Manna z zaskakującą kreacją Willa Smitha, Champion (2002) Waltera Hilla z Wesleyem Snipesem i Człowiek ringu (2005) Rona Howarda z Russellem Crowe'em w roli Jamesa Braddocka. Ale największym wydarzeniem był film Clinta Eastwooda Million Dollar Baby (2004) z oscarowymi kreacjami Hilary Swank i Morgana Freemana, zresztą Eastwood za reżyserię też zdobył Nagrodę Akademii, trzeba dodać, że zasłużenie, bo stworzył swój najlepszy film od czasów Bez przebaczenia (1992). Trochę szkoda, że w filmie Pulp Fiction (1994) Quentin Tarantino nie rozwinął wątku bokserskiego z udziałem Butcha granego przez Bruce'a Willisa. Ale to nie zmienia faktu, że to świetny film.

Sylvester Stallone jako Rocky Balboa

Innym ciekawym sportem od czasu do czasu pojawiającym się na ekranie są wyścigi samochodowe. Można je było zobaczyć w takich filmach jak Grand Prix (1966) w reżyserii Johna Frankenheimera z Jamesem Garnerem, Yves Montandem i Toshiro Mifune; Le Mans (1971), w którym wystąpił Steve McQueen. Co ciekawe, legendarny Elvis Presley pokazał też swoją pasję samochodową dwukrotnie wcielając się w kierowcę rajdowego w filmach Viva Las Vegas (1964) i Speedway (1968). W ciągu ostatnich kilkunastu lat powstały dwa godne uwagi filmy o wyścigach: Szybki jak błyskawica (1990) Tony'ego Scotta z Tomem Cruise'em, Nicole Kidman i Robertem Duvallem oraz mniej udany Wyścig (2001) Renny'ego Harlina z Sylvestrem Stallone'em. Nietypową produkcją była wyprodukowana w wytwórni Disneya komedia o „wyścigowym garbusie" pt. Kochany Chrabąszcz (1968). O wyścigach konnych opowiadały filmy: Broadway Bill (1934) Franka Capry, National Velvet (1944), Phar Lap (1983), Niepokonany Seabiscuit (2003) i Hidalgo Ocean Ognia (2004) o morderczym wyścigu rozgrywającym się na pustyni.

Jedną z najciekawszych dyscyplin sportowych jest hokej na lodzie. Niestety niezbyt często pojawia się na ekranie kinowym. Można jednak wyróżnić dwa tytuły: Youngblood (1986) i Cud w Lake Placid (2004). W pierwszym wystąpił m.in. Patrick Swayze, a w drugim - Kurt Russell. Tytułowym „cudem w Lake Placid” jest zwycięstwo amerykańskiej drużyny hokejowej na Olimpiadzie w 1980 roku. Jest jeszcze słynny melodramat Love Story (1970), którego główny bohater jest hokeistą. Wciągające, lecz z pozoru nużące gry takie jak bilard i poker doczekały się też niezłych filmów. O tej pierwszej grze traktowały Bilardzista (1961) i Kolor pieniędzy (1986), w których Paul Newman zagrał Eddiego Felsona, mistrza gry w bilard; w tym drugim filmie partnerował mu Tom Cruise, a reżyserował Martin Scorsese. Z filmów o pokerzystach na wyróżnienie zasługuje przede wszystkim Cincinnati Kid (1965) z dobrą rolą tytułową Steve'a McQueena, którego przeciwnikiem był Edward G. Robinson jako mistrz Lancey Howard. Niezłe są również pokerowe i z humorem opowiedziane westerny: A Big Hand for the Little Lady (1966) z Joanne Woodward i Henrym Fondą oraz Maverick (1994) z Melem Gibsonem i Jodie Foster.

Tom Cruise i Paul Newman w Kolorze pieniędzy

Jak na kraj, w którym największym powodzeniem cieszy się baseball, w Stanach powstało mnóstwo filmów o tym sporcie. Najlepszym filmem wykorzystującym tematykę baseballa jest, moim zdaniem, thriller Tony'ego Scotta Fan (1996), w którym Robert De Niro zagrał psychopatycznego wielbiciela zawodnika granego przez Wesleya Snipesa. Inne ciekawsze filmy z baseballem na pierwszym planie to: Ich własna liga (1992) z Tomem Hanksem w roli trenera kobiecej drużyny baseballowej, nominowane do Oscara Pole marzeń (1989) z Kevinem Costnerem oraz oparty na faktach Spisek ośmiu (1988) w reżyserii Johna Saylesa. No i były jeszcze dwa ambitne brytyjskie filmy o biegaczach: Samotność długodystansowca (1962) Tony'ego Richardsona i Rydwany ognia (1981) Hugh Hudsona. Z kolei inny ambitny Brytyjczyk Lindsay Anderson zrealizował film Sportowe życie (1967) opowiadający o gwieździe rugby, natomiast Norman Jewison, reżyser wspomnianych wcześniej filmów Cincinnati Kid i Huragan, zrealizował brutalny film Rollerball (1975) o sporcie przyszłości, przypominającym połączenie rugby i wyścigów na rolkach. Ponadto w Polsce powstał film Jutro Meksyk (1965), w którym Zbigniew Cybulski zagrał trenera skoków do wody. I jak zapewne wszyscy pamiętają, tytułowy bohater filmu Forrest Gump (1994) został baseballistą, biegaczem i pingpongistą.

Dopełniając listę ważniejszych filmów sportowych można wymienić jeszcze:

- o koszykówce: Biali nie potrafią skakać (1992) Rona Sheltona z Wesleyem Snipesem i Woody'm Harrelsonem, zwariowany Kosmiczny mecz (1996), w którym słynny koszykarz Michael Jordan grał u boku królika Bugsa, Gra o honor (1998) Spike'a Lee z Denzelem Washingtonem, melodramat Miłość i koszykówka (2000), a także Trener (2005), oparty na faktach film z Samuelem L. Jacksonem;
- o sztukach walki: Karate Kid (1984) Johna G. Avildsena, Krwawy sport (1988) i Kickboxer (1989), oba z Jean-Claude Van Damme'em, a także Champion 2 (2006) i Champion 3: Odkupienie (2010), oba ze Scottem Adkinsem;
- o golfie: Tin Cup (1996) Rona Sheltona z Kevinem Costnerem i The Legend of Bagger Vance (2000) w reżyserii Roberta Redforda;
- o tenisistach: Wimbledon (2004) i Wszystko gra (2005), ten drugi w reżyserii Woody'ego Allena;
- o rodeo: Junior Bonner (1972) Sama Peckinpaha ze Steve'em McQueenem i 8 sekund (1994) Johna G. Avildsena;
- o futbolu amerykańskim: Najdłuższy jard (1974) Roberta Aldricha z Burtem Reynoldsem, Bożyszcze tłumów (1988) Taylora Hackforda i Męska gra (1999) Olivera Stone'a z Alem Pacino;
- o surfingu: film sensacyjny Na fali (1991) w reżyserii Kathryn Bigelow z Patrickiem Swayze i Keanu Reevesem;
- o żeglarstwie: Wiatr (1992).

Jak zdobyto Dziki Zachód, czyli historia westernu w pigułce

Historia westernu

Western to gatunek najbardziej rozpoznawalny. Już pierwsze kadry przedstawiające charakterystyczne plenery, kostiumy czy rekwizyty wskazują, że mamy do czynienia z westernem. Pierwszy film tego gatunku powstał w 1903 roku - to krótkometrażowy Napad na ekspres (The Great Train Robbery) w reżyserii Edwina S. Portera. W epoce niemego kina western należał jednak do kina klasy B i odnosił sukcesy wśród widzów, a nie krytyków. To zmieniło się z czasem kiedy western wytworzył odmiany takie jak nadwestern czy antywestern. Ale klasyczne dokonania też były cenione jeśli robili je mistrzowie tacy jak np. John Ford, Howard Hawks i John Sturges.

Mistrzem niemych westernów był Thomas H. Ince, który m.in. wyprodukował Bramy piekła (Hell's Hinges, 1916) z Williamem S. Hartem, pierwszą gwiazdą westernu. Po nim był Tom Mix, który wystąpił m.in. w filmie Napad na ekspres K & A (The Great K & A Train Robbery, 1926). Największe sukcesy odniosły jednak Karawana (The Covered Wagon, 1923) Jamesa Cruze'a oraz Żelazny koń / inny tytuł Ognisty potwór (The Iron Horse, 1924) Johna Forda. W latach 30. powstały m.in. Annie Oakley (1935) George'a Stevensa z Barbarą Stanwyck i Niezwyciężony Bill (The Plainsman, 1936) Cecila B. DeMille'a, w którym wystąpili Gary Cooper w roli Dzikiego Billa Hickoka i Jean Arthur w roli Calamity Jane.

Akcja i polityka przez 24 godziny

24 (2001-10)
tytuły polskie: Przez 24 godziny (Canal+), 24 godziny (Polsat)
czas trwania: 8 sezonów po 24 epizody, 192 epizody po 43 minuty

pomysł serii: Joel Surnow, Robert Cochran

Stałe elementy serialu

Czas rzeczywisty - cecha charakterystyczna dla thrillera, powoduje ograniczenie miejsc akcji dla głównego bohatera (Los Angeles, pustynia Mojave, północny Meksyk). Akcja jednego sezonu przedstawia 24 godziny z życia bohaterów. Ale dzieje się więcej niż w życiu każdego przeciętnego człowieka. Czas sygnalizowany jest poprzez zegar na ekranie. W trakcie odcinka występują cztery przeskoki czasowe o 4 lub 5 minut, co oznacza, że w tym czasie telewizja Fox emitowała reklamy. To musiał być koszmar, aby w ciągu jednego odcinka były aż cztery pięciominutowe bloki reklamowe, w polskiej telewizji w ciągu jednej godziny występują dwa bloki reklamowe, ale za to są dłuższe (ok. 10 minut lub więcej).

Strzały o zmierzchu, czyli o filmach Sama Peckinpaha

Sam Peckinpah (1925-1984) był twórcą upartym i bezkompromisowym, potrafiącym świetnie opowiadać historie, zarówno pod względem wizualnym jak i fabularnym. Znakomicie umiał łączyć rozrywkę z moralitetem, kino gatunków z dramatem psychologicznym, nie unikając sentymentalizmu, ale też czasami ze sporym ładunkiem przemocy. Mimo konfliktowego charakteru miał swoich ulubionych aktorów i współpracowników, którzy potrafili się idealnie dostosować do brutalnej wizji świata Sama Peckinpaha. Reżyser miał swój własny rozpoznawalny styl, dzięki któremu jego filmy wyróżniały się na tle innych produkcji lat 60. i 70., mimo iż fabuły nie były zbyt oryginalne i nie spowodowały żadnej rewolucji, która mogłaby jakoś znacząco wpłynąć na historię kina. Ale jednak spora dawka cynizmu i przemocy spowodowała, że jego filmy zapadły głęboko w pamięć oraz prowokowały do dyskusji. Ludzie w tamtych latach nie byli przygotowani na takie kino, dlatego filmy Peckinpaha zostały docenione dopiero po śmierci reżysera.